بررسی عزت نفس و آثار تربیتی آن از دیدگاه قرآن کریم، براساس تفسیرالمیزان

تنها ذات پاک خداوند، شکست ناپذیر است و همه مخلوقات به حکم محدودیت‎هایشان شکست‎پذیر هستند. لذا عزّت از آن اوست و هر کسی عزّتی کسب می کند از برکت دریای بی‎کران اوست. انسان آگاه باید آب را از سرچشمه بگیرد که آب زلال و فراوان آن‎جاست، نه از ظروف کوچک و مختصری که محدود و آلوده و در دست این و آن است و اگر می بینیم در بعضی از آیات قرآن عزّت را علاوه بر خداوند برای پیامبر (ص)و مومنان قرار می دهد؛ «وَ?ِالعِز?هِ وَ لِرَسولِهِ وَلِلمُومِنین» (منافقون، 8) معنایش این است که هر کس عزّت می‏خواهد باید از خدای تعالی بخواهد، زیرا عزّت همه‏اش ملک خدا است، و هیچ موجودی نیست که خودش بالذّات عزّت داشته باشد(طباطبایی، ترجمه موسوی همدانی، 1374، ج17، ص28). عزّت‎نفس به لحاظ داشتن اهمیت خاص در زندگی، اگر مورد توجه قرارگیرد، باعث رشد و پیشرفت در بسیاری از زمینه‎های فردی و اجتماعی می‎گردد و ضعف آن زمینه‎ساز بسیاری از انحطاط‎ها و مفاسد اخلاقی و آسیب‎های اجتماعی خواهد شد. عزّت‎نفس در زمینه‎هایی می‎روید که بدون تامین بایسته این بسترها هرگز ممکن نخواهد بود. عزّت‎نفس تبلوری است از نگاه ارزشمند انسان نسبت به رابطه انسان با خود، خدا و جهان هستی و رابطه میان آنها. لذا، فرایند شکل‎گیری عزّت‎نفس تنها زمانی صحیح است که بر پایه ایدئولوژی و جهان بینی صحیح باشد (عرفانیان 1386). از آن‎جا که در دنیای کنونی به واسطه‎ی گسترش تبلیغات فرهنگی، توسعه‎ی رسانه‎های ارتباط جمعی، فزونی مشکلات اقتصادی و اجتماعی، تبعیض طبقاتی، فقر، اعتیاد، فحشا، جوانان و نوجوانان در معرض خطرات فزاینده‎ی ناشی از آسیب‎های اجتماعی هستند، ضروری است روانشناس‎ها، محقق‎های تربیتی و فیلسوف‎های تعلیم‎و‎تربیت اسلامی به مطالعه‎ی ابعاد مختلف مفهوم عزّت‎نفس بپردازند. رشد و تکامل هر فرد وابستگی کامل به میزان عزّت‎نفس او دارد. علاوه بر تأثیر آن در ابعاد فردی، تأثیر مستقیم بر رشد و توسعه در همه ابعاد جامعه دارد، همچنین یکی از عوامل مهم و اساسی در رشد شخصیت و شکوفایی انسان‎ها می‎باشد. تحقیقات با ارائه‎ی نتایج خود بتوانند راهگشای مادران، پدران و کلیه دست اندرکاران تعلیم‎و‎تربیت جامعه اسلامی باشد و با ارائه‎ی راهکارهای عملی زمینه‎ای فراهم نماید که در آن فرزندان و آینده سازان این جامعه با کفایت تر، شایسته تر و دارای احساس ارزشمندی باشند.