نقش مذهب در استقرار خلافت عباسیان (99-200 ه.ق)

در ابتدای قرن دوم هجری،محمدبن علی بن عبدالله بن عباس به سازماندهی و پی ریزی نهضتی اقدام کرد وی داعیان خود را به خراسان فرستاد.محیطی که دور از دمشق مرکز قدرت خلفای اموی بود و دارای زمینه گسترده ای نسبت به طرفداری ازآل محمد(ص)اینان که بعدها به دعاه عباسی معروف شدند،ابتدا از مفاسد و ستمهای امویان و رفتار ناشایست آنان بویژه نسبت به فرزندان پیامبر و بی حرمتی به خانه کعبه و مدینه شهر رسول الله و قتل و کشتار فرزندان پیامبر درکربلا و زید و یحیی سخن گفته و مردم را مخفیانه و دور از چشم مأموران و حکام اموی در خراسان و کوفه به قیام دعوت می کردند.شیوه دعوت عباسیان بر این اساس بود که نقاطی را انتخاب کنند که در آنجا زمینه نارضایتی از بنی امیه موجود باشد تاکار دعوت به راحتی پیش رود.و این نقاط به طور خاص کوفه و خراسان بودند و رهبری نهضت را آشکارا مشخص نکردند تا بتوانند از نیروی تمامی ناراضیان از حکومت،استفاده کنند و به همین دلیل شعار«الرضا من آل محمد»را انتخاب کرده بودند. سوالاتی در این زمینه مطرح،که فقط به ذکر آنها اکتفا می کنیم:در سوال اول که مربوط به رفتار حکومت امویان بود،آنها با تغییرساختار سیاسی و انتقال از نظام شورایی به نظام پادشاهی موروثی در دوشاخه سفیانی و مروانی... استقرار دولت عباسی را موجب شدند.سوال دوم نقش مذهب را در تشکیل حکومت بنی عباس بررسی می کند.سوال سوم،شامل جریانات فکری و تحولات اجتماعی درعصر امویان می باشد.سوال چهارم،تأثیر و نقش علویان،بنی هاشم و در نهایت شیعیان خالص و مقید به خاندان نبوت و اهل بیت را شامل می شود.سوال پنجم که نقش ایرانیان را در ایجاد حکومت مزبور مورد مطالعه قرار می دهد. و در نهایت سوال ششم،که فعالیتهای مختلف علمی،مذهبی و اسلامی را شامل می شود. عالم اسلام شاهد شکوفایی و رشد چشمگیری درعلوم اسلامی و تأسیس مدارس و کتابخانه های مختلف و مهمتر از همه نهضت ترجمه گردید که تأثیر شگرفی را در بطن عالم اسلامی و فراسوی آن به دنبال داشت.