تاثیر کم آبیاری به روش prd همراه با سالسیلات سدیم بر عملکرد و کارایی مصرف آب گوجه فرنگی، سویا و گلرنگ

یکی از مشکلات مناطق خشک و نیمه خشک ایران، کمبود آب کشاورزی می باشد. برای رفع این مشکل، روش های آبیاری مختلفی مانند کم آبیاری، آبیاری بخشی و آبیاری بخشی متناوب برای این مناطق پیشنهاد شده است. در آبیاری بخشی (prd) نیمی از محیط ریشه به صورت کامل آبیاری شده و نیم دیگر خشک نگه داشته می شود. بخش های مرطوب شده و خشک نگه داشته شده طی یک سیکل زمانی تعویض می شوند. مطالعه حاضر در سال های 1388 و 1389 تحت شرایط گلخانه ای روی سه گیاه گوجه فرنگی (رقم p.s)، سویا (رقم زرفام) و گلرنگ (رقم کوسه) در دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان انجام شد. آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی با سه تکرار که شامل سه فاکتور خاک، تثبیت کننده و آبیاری است، اعمال گردید. فاکتور خاک شامل دو سطح خاک لوم رسی (s1) و خاک لوم شنی (s2)، فاکتور تثبیت کننده در دو سطح اعمال تثبیت کننده سالسیلات سدیم (b1) و شاهد (b2، بدون تثبیت کننده) و تیمارهای آبیاری t1: آبیاری کامل هر دو طرف گیاه داخل جعبه چوبی، t2: آبیاری طرف راست و یا چپ جعبه چوبی به طور متناوب با تیغه در وسط جعبه، t3: آبیاری طرف راست و چپ گلدان به طور متناوب بدون تیغه در وسط جعبه چوبی، بود. نتایج نشان داد که در گیاه گوجه فرنگی، تیمار t2 نسبت به تیمار t1 اسیدیته میوه را 7/10%، ph میوه را 4/2% و کارایی مصرف آب را 85/9% افزایش داده است. اما ارتفاع گیاه را 74/19%، تعداد شاخه جانبی را 24/29%، تعداد خوشه گل را 24/15%، وزن تازه گیاه را 40%، تعداد میوه را 43/34%، قطر میوه را 2/1%، عملکرد میوه را 68/44% و میزان آب مصرفی را 50% کاهش داده است. با اینکه تیمارهای t2 و t3 به یک میزان آب مصرف نمودند اما کارایی مصرف آب در تیمار t3 به میزان 73/71% کاهش یافت. عملکرد میوه و کارایی مصرف آب در خاک لوم شنی در مقایسه با خاک لوم رسی به ترتیب 52/19% و 45/25% بیشتر بود. پخش کردن سالسیلات سدیم روی برگ گیاه تحت مدیریت های آبیاری t1، t2 و t3 به ترتیب افزایش 86/12، 59/18 و 22/22 درصدی را در بر داشت. در گیاه سویا، مقایسه تیمارهای t1 و t2 نشان می دهد که prd، پرولین را به میزان 3/16% و کارایی مصرف آب را 4/38% افزایش داد. اما ارتفاع گیاه را 77/53%، تعداد غلاف را 65/40%، تعداد دانه در غلاف را 36%، وزن هزار دانه را 83/19%، وزن خشک بوته را 72/2%، عملکرد دانه را 65/18%، شاخص برداشت را 38/15% و میزان آب مصرفی را 50% کاهش داد. با اینکه تیمارهای t2 و t3 به یک میزان آب مصرف نمودند اما کارایی مصرف آب در تیمار t3 به میزان 44/26% کاهش یافت. خاک لوم رسی عملکرد میوه را 14% کاهش داد اما کارایی مصرف آب را در مقایسه با خاک لوم شنی 56/7% افزایش داد. پخش کردن سالسیلات سدیم روی برگ گیاه تحت مدیریت های آبیاری t1، t2 و t3 به ترتیب افزایش 9، 6/11 و 76/13 درصدی کارایی مصرف آب را در بر داشت. در گیاه گلرنگ، مقایسه تیمارهای t1 و t2 نشان می دهد که prd ارتفاع گیاه را 17/54%، تعداد طبق را 68%، وزن هزار دانه را 32%، وزن خشک بوته را 22/34%، عملکرد دانه را 52/30%، شاخص برداشت را 64/17% و میزان آب مصرفی را 50% نسبت به تیمار t1 کاهش داد. ولی کارایی مصرف آب را 93/25% افزایش داد. کارایی مصرف آب در تیمار t3 به مقدار 51/18% نسبت به تیمار t2 کاهش یافت. عملکرد دانه در خاک لوم شنی 65/56% افزایش یافت اما وزن خشک بوته در مقایسه با خاک لوم رسی 58/24% کاهش داد. پخش کردن سالسیلات سدیم روی برگ گیاه تحت مدیریت های آبیاری t1، t2 و t3 به ترتیب افزایش 28/14، 14/7 و 7/8 درصدی کارایی مصرف آب را در بر داشت. واژه های کلیدی: prd، سالسیلات سدیم، کارایی مصرف آب، عملکرد