ارزیابی بردباری تنش شوری با صفات مورفوفیزیولوژیک و ارتباط آن با الگوی کیفی نواربندی پروتئین های ذخیره ای بذر در برخی از ارقام گندم دوروم

به منظور ارزیابی بردباری تنش شوری با صفات مورفوفیزیولوژیک و ارتباط آن با الگوی کیفی نواربندی پروتئین های ذخیره ای بذر در برخی از ارقام گندم دوروم، آزمایشی در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1388 انجام شد. تیمارها شامل شوری در سه سطح (صفر، 60 و 120میلی مولار) و ده رقم گندم دوروم بود. نتایج نشان داد که شوری فقط بر روی صفاتی مانند تعداد دانه در سنبله، وزن دانه در سنبله، زمان سنبله دهی و فلورسانس کلروفیل برگ پرچم اثر معنی دار داشت، به طوری که با افزایش سطح شوری، تعداد دانه در سنبله و وزن دانه در سنبله کاهش پیدا کرد. در بررسی های آنزیمی، شوری اثر معنی داری بر روی فعالیت آنزیم های مختلف و میزان پرولین داشت، به طوری که با افزایش سطح شوری، فعالیت آنزیم های پراکسیداز، سوپر اکسید دیسموتاز و atpase غشای پلاسمایی افزایش و فعالیت آنزیم روبیسکو و کاتالاز نسبت به سطح شاهد کاهش پیدا کرد. همچنین، میزان پرولین موجود در برگ پرچم نیز با افزایش شوری نسبت به سطح شاهد، افزایش پیدا کرد. در بررسی کیفی دانه، شوری بر روی میزان ترکیبات دانه به جز میزان بتاکاروتن، اثر معنی داری داشت، به طوری که با افزایش سطح شوری، میزان پروتئین، کربوهیدرات و گلوتن نسبت به سطح شاهد، افزایش و میزان فسفر کاهش پیدا کرد. به طور کلی، با توجه به نتایج بررسی صفات مختلف به ویژه نتایج عملکرد تک بوته، رقم boomer در هر سه سطح شوری و با توجه به نتایج آنزیمی، به عنوان مقاومترین رقم در نظر گرفته شد و همراه با رقم boomer، در سطح شوری 60 میلی مولار، رقمknd و در سطح شوری 120 میلی مولار، رقم های pgs و kdm نیز به عنوان رقم های مقاوم (به طور نسبی) شناخته شدند. همچنین، در هر سه سطح شوری، رقم 61130 به عنوان متحمل ترین رقم در نظر گرفته شد و نتایج تجزیه آنزیمی هم این موضوع را تایید می کند. همراه با رقم 61130، در سطح شوری 60 میلی مولار، رقم های 71135 و c1352 و در سطح شوری 120 میلی مولار، رقم های haurani، 605 وknd به عنوان ارقام متحمل (به طور نسبی) در نظر گرفته شدند. نتایج ضرایب رگرسیون در سطوح مختلف شوری، ارتباط خوبی را بین تعدادی از صفات اندازه گیری شده و برخی از نوارهای پروتئینی نشان داد و می توان چنین بیان کرد که برخی از مکان های رمز کننده پروتئین های ذخیره ای در مورد ساز و کارهای تنظیمی صفات مورد مطالعه نیز مشارکت دارند و بنابراین، پروتئین های ذخیره ای می توانند به عنوان نشانگرهای بیوشیمیایی در ارزیابی تحمل شوری ارقام گندم دوروم استفاده شوند.