ارزیابی اثر تراکم خاک بر انتقال نیترات و توزیع ماکروپورها در شرایط نزدیک به اشباع خاک با استفاده از نفوذسنج صفحه ای

تراکم خاک در نتیجه تردد ماشین آلات کشاورزی، خصوصیات هیدرولیکی خاک و در نتیجه نفوذ پذیری و جریان آب و املاح را تحت تاثیر قرار می دهد. در خاک متراکم اندازه و پیوستگی منافذ تغییر کرده و جرم مخصوص ظاهری خاک افزایش و منافذ درشت خاک کاهش می یابند. بخشی از حجم منافذ درشت و اتصال آنها به هم اثر عمده ای روی جریان آب و املاح، تهویه، خصوصیات مکانیکی خاک و توسعه ریشه دارد.مطالعات کمی درباره اثرات تراکم خاک بر خصوصیات هیدرولیکی خاک غیراشباع در خاک های آهکی صورت گرفته است.بنابراین این مطالعه جهت ارزیابی اثرات تیمارهای مختلف تراکم خاک بر خصوصیات هیدرولیکی خاک غیراشباع در ارتباط با منافذ درشت و متوسط فعال هیدرولیکی و بخش روان رطوبت صورت پذیرفت. مطالعه با توسط نفوذسنج صفحه ای انجام گردید.بدین منظور سه سطح تراکم شامل تیمار شاهد، دوبار عبور و چهار بار عبور تراکتور در قالب طرح کاملاً تصادفی در مزرعه اعمال گردید. برداشت داده ها در چهار پتانسیل 14-،4-،1- و 0 سانتی متر آب صورت گرفت. برای تعیین بخش روان رطوبت از آنیون نیترات تحت مکش 2- سانتی متر آب استفاده گردید. برای اندازه گیری خصوصیات هیدرولیکی خاک ازروش تحلیلی آنکنی استفاده شد. بخش روان رطوبت با استفاده از معادله ساکن-روان (mim) محاسبه گردید. شدت نفوذ نهایی و هدایت هیدرولیکی غیراشباع در سطح 001/0 درصد معنی دار بود. تعداد منافذ درشت در تیمار دوبار و چهار بار عبور نسبت به تیمار شاهد به ترتیب 15 و 65 درصد کاهش یافتند، در حالی که تعداد منافذ متوسط به ترتیب 1 و 79 درصد نسبت به تیمار بدون عبور تراکتور کاهش نشان دادند. نتایج نشان داد که در تیمار شاهد، منافذ درشت و متوسط در لایه بالایی ایجاد شده است، در حالی که در دو تیمار دیگر در اثر تراکم ناشی از تردد تراکتور، این منافذ تخریب و کاهش پیدا کرده است. در هر سه تیمار تراکمی، علیرغم تخلخل درشت خیلی کم، منافذ درشت مسیرهای اصلی شرکت کننده برای جریان آب بودند. تیمار بدون عبورتراکتور با داشتن بیشترین تخلخل موثر وتعداد منافذ درشت و متوسط فعال هیدرولیکی در خاک حداکثر نفوذپذیری آب و املاح با بخش روان رطوبتی21/0=?_m در بین سه تیمار را دارا بود. برای تیمار چهار بار عبور با بیشترین سطح فشردگی، کمترین بخش روان رطوبتی10/0=?_m و غیریکنواختی حرکت آب و نیترات مشاهده گردید. همچنین در بررسی انتقال نیترات در سه جهت افقی، شعاعی و عمودی با افزایش فاصله از مرکز دیسک غلظت نیترات و مقدار رطوبت منتقل شده کاهش یافتند و مقادیر ذکر شده در دو جهت عمودی و شعاعی داده های نزدیک به هم بدست آمد.