بررسی اثرات تغییر کاربری اراضی بر روی هیدروگراف سیلاب در خوزه آبخیز سد شیخ بشارت با استفاده از مدل hec-hms

ثبات و یا عدم ثبات رژیم رواناب در حوزه های آبخیز می تواند نشانگر نوسانات اقلیمی، تغییرات کاربری اراضی و یا ناشی از روشهای مدیریت منابع آب باشد. بنابراین، ویژگیهای حوزه آبخیز به دلیل تاثیرات آن در سیکل هیدرولوژیکی، دارای نقش مهمی است و تغییرات کاربری اراضی می تواند باعث اثرات شدیدی بر و اکنش هیدرولوژیکی حوزه آبخیز گردد. در این تحقیق با استفاده از سیستم های اطلاعات جغرافیایی (gis) و مدل هیدرولوژیکی hec-hms اثر تغییرات کاربری اراضی برروی دبی اوج سیلاب و حجم سیلاب حوزه آبخیز سد شیخ بشارت بررسی شده است. بدین منظور واکنش هیدرولوژیکی حوزه با استفاده از مدل hec-hms تحت سناریوهای مختلف کاربری اراضی بر اساس نقشه های کاربری اراضی برای سالهای 1360 و 1380 پیش بینی گردید. در این مطالعه روش scs cn مدل هیدرولوژیکی hec-hmsبرای شبیه سازی رواناب سطحی مستقیم ناشی از دو رویداد سیلاب برای واسنجی مدل و یک رویداد سبلاب برای اعتبارسنجی مدل مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد که به علت تغییرات کاربری اراضی و تخریب مراتع حوزه، دبی اوج سیلاب و حجم سیلاب روند افزایشی داشته است . همچنین مشخص شد که با افزایش دوره بازگشت سیلاب، اثرات پوشش گیاهی کاسته شده و نقش پوشش گیاهی در کاهش سیلابهای با دوره های بازگشت بالا، کمتر می گردد. نتایج حاصل از پیش بینی هیدروگراف سیلاب در سناریوهای کاربری اراضی بد بینانه (ادامه روند تخریب پوشش گیاهی) و خوش بینانه (احیا پوشش گیاهی) نشان می دهد که در ادامه تخریب بیشتر مراتع حوزه و توسعه اراضی کشاورزی دیم، دبی اوج سیلاب افزایش خواهد یافت .آنالیز حساسیت دبی اوج سیلاب به تغییرات مکانی شماره منحنی در زیرحوزه های آبخیز سد شیخ بشارت نیز نشان می دهد که زیرحوزه 4 دارای پتانسیل بالایی برای وقوع سیلاب است و از اولویت بالایی جهت انجام عملیات کنترل سیلاب برخوردار می باشد. این تحقیق آشکار می سازد که تلفیق سیستم های اطلاعات جغرافیایی و مدل های هید رولوژیکی می تواند برای شبیه سازی اثرات تغییر کاربری اراضی و پوشش گیاهی بر روی رژیم سیلابی حوزه های آبخیز به منظور مدیریت کارآمد سیلاب مورد استفاده قرار گیرد.