ارزیابی کیفیت بذر کلزای مورد استفاده در استان خراسان رضوی و شمالی

جوانه زنی بذر، ظهور گیاهچه و استقرار گیاه جنبه های مهمی از تولید محصولات زراعی هستند. نوزده نمونه توده بذر کلزا (brassica spp.) که در سال زراعی 86-1385 تولید شده بودند، از کشاورزان مختلف استانهای خراسان رضوی و شمالی برای ارزیابی کیفیت بذر، بنیه و سبز شدن در مزرعه تهیه شدند. آزمون جوانه زنی استاندارد، آزمون فرسودگی کنترل شده (cd test) و سبز شدن در مزرعه برای تمام توده های بذر برای تشخیص بنیه و قابلیت جوانه زنی آنها انجام گرفت. سپس 6 مزرعه از خراسان شمالی به منظور ارزیابی عملکرد انتخاب شد. همچنین تاثیر شرایط آب و هوایی و بافت خاک بر سبز شدن و استقرار گیاهچه های توده های کلزا مورد ارزیابی قرار گرفت. آزمایشات مزرعه ای از اواسط شهریور تا اواخر آبان 1388 و مطالعات آزمایشگاهی از آبان 88 تا اردیبهشت 89 در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. درصد جوانه زنی نهایی و گیاهچه نرمال تمام توده ها بالا بود، به استثنای توده شماره 1 که جوانه زنی زیر 90 درصد داشت و تعداد نشاهای نرمال آن نیز زیر 80 درصد بود. متوسط زمان جوانه زنی (mgt) بین تمام توده ها 1/2 تا 4/2 روز بود. نتایج آزمایشات جوانه زنی در آزمایشگاه با سبز شدن در مزرعه همبستگی نداشت. فرسودگی کنترل شده بذرها تاثیر منفی زیادی بر درصد جوانه زنی نهایی، درصد گیاهچه نرمال و متوسط زمان جوانه زنی توده های بذر داشت. متوسط زمان جوان زنی توده ها بعد از cd test بین 2/3 تا 1/6 روز بود که توده 11 کمترین و توده 19 بیشترین mgt را داشتند. نتایج آزمایشگاهی بعد از فرسودگی کنترل شده بذرها همبستگی معنی داری با سبز شدن توده ها در مزرعه داشت. بافت خاک مزارع، درصد سبز شدن توده های بذر در مزرعه را تحت تاثیر قرار داد. مزارع با بافت سبک (لوم) نسبت به مزارع با بافت سنگین تر (سیلت لوم) درصد سبز شدن بیشتری داشتند. شرایط آب و هوایی در مناطق مختلف کاشت کلزا تاثیر معنی داری بر درصد سبز شدن کلزا نداشت. همبستگی بالا بین نتایج آزمایشگاهی بعد از فرسودگی کنترل شده با بنیه و سرعت سبز شدن و استقرار در مزرعه، نشان داد که آزمون فرسودگی کنترل شده (cd test)، روشی مناسب برای ارزیابی کیفیت بذر کلزا قبل از کشت، به منظور ارزیابی سبز شدن و استقرار محصول است.