بررسی تغییرات میزان پودوفیلوتوکسین در پاسخ به تنظیم کننده های رشد گیاهی و متیل جاسمونات در کشت کالوس و گیاهچه linum album

گیاه linum album متعلق به خانواد? linaceae و انحصاری ایران می باشد. این گیاه به دلیل داشتن ترکیبات لیگنانی بویژه پودوفیلوتوکسین، که دارای ارزش دارویی در درمان سرطان است در زمر? گیاهان دارویی قرار می گیرد. پودوفیلوتوکسین در میان لیگنانها به این علت که برای تولید سه مادّ? ضدّ سرطان مهم etoposide ، teniposide و etophose به کار می رود از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در زیست فناوری بر روشهای تولیدی جایگزین برای افزایش محصولات طبیعی تمرکز زیادی وجود دارد. یکی از روشهایی که امروزه بیش از هر موضوع دیگر در زمینه بررسی متابولیت های گیاهی مورد توجه قرار دارد روش کشت اندام، بافت و سلول گیاهی است. با توجه به اینکه سنتز شیمیایی پودوفیلوتوکسین پیچیده و گران است بدست آوردن این ترکیب از کشت آزمایشگاهی منبع مناسبی برای تولید پودوفیلوتوکسین و سایر لیگنانها می باشد. در این راستا، تحقیق حاضر بر اساس کشت کالوس، کشت سلول و کشت اندام هوایی طرح شد و تیمارهای مورد بررسی شامل تیمارهای هورمونی در کشت جامد، کشت تعلیقی و اندام هوایی و همچنین جاسمونیک اسید در کشت تعلیقی و اندام هوایی بود. همچنین فعالیت آنزیم pal (phenylalanine ammonia-lyase) و بیان ژن plr (pinoresinol–lariciresinol reductase) در تیمار متیل جاسمونات بررسی شد. با استفاده از کشت سلول محیط کشت بهینه برای افزایش تولید پودوفیلوتوکسین بررسی شد. بیشترین میزان تولید پودوفیلوتوکسین 16/7 میکروگرم بر گرم وزن خشک پس از 12 روز در محیط کشت شامل 1 میلی گرم بر لیتر نفتالن استیک اسید بعلاوه 4/0 میلی گرم بر لیتر کینتین بدست آمد. در کشت سلول، متیل جاسمونات در غلظت 0 و 100 میکرومولار استفاده شد و سلولها در زمانهای مختلف ( 1، 6، 12، 24، 48 ، 72 و 120 ساعت) پس از تیمار برداشت شدند و بیشترین مقدار پودوفیلوتوکسین 64/0 میلی گرم بر گرم وزن خشک 120 ساعت پس از تیمار بدست آمد. آنزیم pal بیشترین فعالیت خود را اولین بار 6 ساعت پس از افزودن متیل جاسمونات به کشت سلول نشان داد. بیشترین بیان ژن plr در کشت سلولی تحت تأثیر متیل جاسمونات پس از 48 ساعت مشاهده شد. میزان پودوفیلوتوکسین اندام هوایی در حضور کینتین 2/0 میلی گرم در لیتر بیشتر از سایر تیمارهای هورمونی بود به گونه ای که مقدار آن به (2/1 میلی گرم بر گرم وزن خشک) رسید. تیمار متیل جاسمونات نیز در غلظت 2/0 میلی مولار باعث افزایش معنادار تولید پودوفیلوتوکسین در اندام هوایی گردید و مقدار آن 96/1 میلی گرم بر گرم وزن خشک بود.