شناسایی قارچهای اندومیکوریزا (vam) زیتون و بررسی برهمکنش آنها با عامل بیماری پژمردگی ورتیسیلیومی در دو رقم مهم زیتون

بیماری پژمردگی ورتیسیلیومی زیتون مشکل ترین مسئله بیماری شناسی این گیاه در مناطق کشت آن به شمار می آید و در اکثر این مناطق یافت می شود. در بررسی های مربوط به کنترل بیولوژیک پژمردگی های ورتیسیلیومی، گونه های مختلفی از قارچ ها به عنوان آنتاگونیست verticillium dahliae و v. albo-atrum معرفی شده اند. بسیاری از این قارچ ها تنها به عنوان آنتاگونیست بیمارگر در محیط های کشت معرفی شده اند و اکثر بررسی های گلخانه ای و مزرعه ای به گونه های جنس gliocladium, talaromyces, trichoderma و قارچ های آربوسکولار-میکوریزا (amf) مربوط است. قارچ های وزیکولار آربوسکولار میکوریزا (vam) با ریشه گیاهان زراعی همزیستی ایجاد کرده و با بهبود جذب برخی از عناصر غذایی سبب افزایش رشد گیاه می شوند. تلقیح نهال های زیتون با قارچ میکوریزایی glomus mosseae و کاشت آن ها در خاک آلوده به v. dahliae ، کاهش شدت بیماری و افزایش رشد نهال ها را به همراه داشته است. در این تحقیق، تاثیر چهار گونه قارچ اندومیکوریزی paraglomus occultum، glomus etunicatum، g. fasciculatum و g. clarum جدا شده از خاک باغات زیتون استان گیلان (لوشان، منجیل و رودبار) بر روند تکوینی اثرات متقابل قارچ میکوریزا و پژمردگی ورتیسیلیومی روی گیاه زیتون مورد ارزیابی قرار گرفت. در این بررسی، در مرحله اول جدا سازی عامل پژمردگی ورتیسیلیوم از درختان زیتون اصفهان انجام شد، و بر اساس مطالعات مورفولوژیکی و ملکولی قارچ مورد مطالعهverticillium dahliae kleba. تشخیص داده شد. این اولین گزارش از جدا سازی v. dahliae از زیتون در استان اصفهان می باشد. در مرحله دوم اسپورهای قارچ های میکوریزا به روش الک تر و روش سانتریفیوژ جدا سازی و سپس شناسایی گردید. در مرحله سوم قارچ های میکوریزایی به روش کشت گلدانی و با گیاه تله سورگوم خوشه ای تکثیر شدند. در مرحله چهارم مایه تلقیح قارچ های میکوریزایی و ورتیسیلیوم با خاک مخلوط شد و نهال های زیتون در آن نشاء گردید. سپس تأثیر قارچ میکوریزا روی بیماری پژمردگی ورتیسیلیومی زیتون در صفات مورد بررسی (تعداد برگ ، تعداد شاخه ، ارتفاع نهال ، وزن تر وخشک شاخه و ریشه نهال های زیتون) در طرح آماری فاکتوریل در چهار تیمار در گلخانه شامل خاک سترون فقط( شاهد)، میکوریزا + خاک سترون، میکوریزا + خاک سترون + ورتیسیلیوم و خاک سترون + ورتیسیلیوم روی زیتون رقم روغنی و زرد مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد که قارچ میکوریزا در حضور ورتیسیلیوم باعث افزایش وزن تر و وزن خشک شاخه و ریشه نهال های زیتون شده است. همچنین باعث افزایش تعداد برگ و شاخه نهال های زیتون در مقایسه با شاهد و تیمار ورتیسیلیوم بدون حضور میکوریزا گردیده است. در محاسبات آماری روی اعداد و آنالیز واریانس بین تیمارها اختلاف معنی داری مشاهده شد (05/0>p) و گروه بندی بر اساس آزمون lsd انجام شد. قارچ میکوریزا به تنهایی و بدون حضور ورتیسیلیوم در خاک اثر مثبت روی صفات مورد بررسی در مقایسه با شاهد داشت. به نظر می رسد استفاده از قارچ های میکوریزا می تواند به عنوان یک راهکار مناسب در جهت کاهش بیماری پژمردگی ورتیسیلیومی زیتون مطرح گردد.