ملاک های اعتبارسنجی منابع حدیث شیعه

چکیده: برای سنجش اعتبار احادیث، می توان از سه راه استفاده کرد که عبارت است از منبع شناسی، سندشناسی و متن شناسی. هر یک از این راهها به انداز? خود، می تواند مومِّن حجّیت روایت باشد. پیش از ارزش گذاری احادیث بر اساس منبع، باید خود منبع تعیین اعتبار شود. برای تعیین اعتبار منابع نیاز به ملاکهایی است که از حیث حجّیت، قابل دفاع باشد. این ملاکها در سیر? عقلا وجود دارد و محدّثین با استفاده از راهنمایی های معصومین? از آن بهره گرفته اند. ارزش گذاری حدیث با «توجّه به منبع» پرکاربردترین روش احراز حجّیت حدیث نزد قدماست. این روش در دوران متأخّرین جای خود را با روش «توجّه به سند» عوض کرد ولی هیچگاه از گردون? راههای اعتبارسنجی حدیث حذف نشد. بازسازی این طریق، تعیین جایگاه آن نسبت به دو راه دیگر و تلفیق آن با دو راه دیگر زمینه استفاده از همه راههای موثر را فراهم می کند. این روش موجب همپوشانی راهها شده و به افزایش حجم و ارتقای کیفیت آگاهی ها نسبت به هر روایت و یا مجموعه ای از روایات کمک می کند و می تواند اطمینانی فزون تر نسبت به احادیث شیعه ایجاد کند. در بازسازی روش اعتبارسنجی منابع، ملاکها به سه دست? کلّی تقسیم می شود که عبارت است از ملاکهای مربوط به ویژگیهای کلّی کتاب، ملاکهای مربوط به مولّف و ملاکهای مربوط به متن که مجموعاً حدود 150 معیار را شامل می شود. برای جمع بندی این معیارها راههای مختلفی وجود دارد که هر یک در جای خود کارآیی دارد و روش «برآیندگیری» پرکاربردترین آنهاست.