بررسی ساخت غیرشخصی در زبان فارسی با نگاه به پیشین? تاریخی آن

ساخت غیرشخصی ساختی متفاوت از ساخت متعارفِ جمله در زبان فارسی است؛ راهی دیگر برای بیان گزاره در این زبان؛ و البته تنها گزاره هایی خاص: گزاره هایی که شرکت کننده ای با نقش معناییِ تجربه گر دارند. برخی از نمونه های ساخت غیرشخصی در فارسی کلاسیک و فارسی امروز معادل هایی دارند که در آن ها تجربه گر، در جایگاه متممِ حرف اضافه های بر، به یا برای ظاهر می شود. بنا بر این مشاهده، این فرضیه شکل می گیرد که تجربه گر در این ساخت، ضمیر پیوسته در فارسی امروز و گروه اسمی + را در فارسی کلاسیک، در جایگاه نحویِ مفعول بهره ور است. این فرضیه با کارکرد گسترد? را به عنوان نشان? مفعول بهره ور در فارسی کلاسیک و فارسی میانه همخوانی دارد. از طرفی تمام نمونه های ساخت غیر شخصی دلالت بر چنین گزاره ای دارند: حسی فیزیکی یا حالتی روانی بر فردی عارض می شود؛ حسی فیزیکی مانند گرما و سرما یا حالتی روانی مانند شرم و حسادت. چنین تعریفی از گزار? بیان شده با ساخت غیرشخصی، نقش نحوی مفعول بهره ور را برای تجربه گر، منطقی جلوه می دهد. این جایگاه نحوی برای تجربه گرها، در زبان های دیگر نیز یافت می شود و این تأیید دیگری است بر اینکه ضمیر پیوسته در ساخت غیرشخصی امروز و گروه اسمی + را در ساخت غیرشخصیِ کلاسیک، مفعول بهره ور است.