انسان، حقیقت و طبیعت در آثار ناصرخسرو به ویژه دیوان

چکیده رساله/پایان نامه : در دیوان ناصرخسرو انسان، حقیقت و طبیعت نقشی بسیار اساسی دارند. در این میان جایگاه متفاوت انسان و این که او اشرف مخلوقات است حکمی است که زاینده ی بسیاری از گزاره هاست. ناصرخسرو درباره ی انسان دارای نظریه ای خاص است و سعی بر نشان دادن جایگاه متفاوت انسان نسبت به سایر موجودات دارد و به همین جهت انسان را دارای رسالت خاصی می داند و این ها در پایان نامه در جای خود آمده اند و در کنار این مسایل، او نشان می دهد که در زندگی اجتماعی به طور طبیعی خطاهایی هم شکل می-گیرد به همین جهت انسان ها را مورد انتقاد قرار می دهد. از این دیدگاه، ناصرخسرو برجسته ترین شاعر منتقد شعر و ادب فارسی است. ناصرخسرو خداوند را حقیقت برتر می داند و سپس به مسایلی هم چون شناخت و یا دین اشاره می کند. در تاریخ تفکر، درباره ی خداوند آرای متفاوتی وجود دارد و این یک اصل کلی در این زمینه است و ناصرخسرو نشان می دهد که چگونه در سایه ی عدم توجه به فرامین خداوند، کارها رو به ابتذال می نهد و از راه درست خارج می شود. در تفکر ناصرخسرو دین و شناخت هم جزیی از حقیقت است و ناصرخسرو مانند هر کس دیگر، دین خود را دین حق می داند و برای او دین حق همان مذهب اسماعیلیه است. طبیعت هم در کار ناصرخسرو فصلی بسیار بااهمیت و گسترده است و از طریق آن نیز می توان به حقیقت پی برد و انسان نیز در دامان همین طبیعت است که به کمال می رسد و بارقه ی شناخت انسان، نخست از طبیعت منشاء می گیرد و سپس به درجات بالاتر می رسد. در عرصه ی طبیعت نشان داده می شود که چه موجوداتی و با چه مشخصاتی هستی یافته اند و به رشد و کمال رسیده اند و ناصرخسرو از طبیعت چگونه در شعرش استفاده می کند. ما در ضمن همین مباحث نشان داده ایم که مسایل فوق در آثار و دیوان ناصرخسرو دارای چه جایگاه و ویژگی هایی هستند و طرحی از آن را به تصویر کشیده ایم.