طراحی پوشش مغار سنگی ذخیره کننده نفت در سازند آسماری

چکیده احداث مخازن نفت و گاز در چند دهه اخیر به دلایل گوناگون از جمله محیط زیست، استراتژیک، اقتصادی، تنظیم بازار عرضه و تقاضا و نیز تامین بازار در زمان اوج مصرف، در کانون توجه کشورهای مختلف بویژه کشورهای صنعتی و صادرکنندگان عمده نفت بوده است. از این جمله کشور ایران نیز به خصوص در چند سال گذشته مطالعات تحقیقاتی و امکان سنجی را در این موضوع شروع کرده است. این مغارها می توانند به صورت پوشش دار و بدون پوشش اجرا شوند. مغارهای بدون پوشش به دلیل حذف پوشش بتنی یا فلزی ناتراوا کننده، با توجه به کاهش هزینه های ساخت، بسیار مورد توجه بوده و اکثر مغارهای ذخیره سازی در سراسر دنیا به این صورت اجرا شده اند. اما گاهی اوقات با توجه به شرایط هیدروژئولوژیکی منطقه، امکان اجرای مغار به صورت غیرپوششی وجود ندارد که در این صورت، مانند شرایط مغار گچساران، آنرا پوشش دار احداث می نمایند. در این تحقیق با استفاده از نرم افزارهای عددی مانند flac، phase2 7.0، udec ابتدا پس از تعیین جهت داری بهینه مغار، اقدام به طراحی و آنالیز نتایج حاصل از سیستم نگهداری اولیه مغار شده است. سپس با عنایت به شرایط موجود و بارهای وارده، پوشش نهایی مغار همراه با در نظر گرفتن مسایل ناتراوا ساختن آن، طراحی شده و در انتها این پوشش در شرایط مورد انتظار در دراز مدت مانند خوردگی بولت ها، بالا آمدن سطح آب وغیره، با استفاده از قابلیت های برنامه های sap و phase2 7.0 مورد بررسی قرار گرفته است. یکی از نتایج حاصله عبارت است از اینکه با توجه به ذخیره سازی مواد به صورت مایع در مغار، ملاحظات در نظر گرفته شده در پوشش نهایی این مغار متفاوت از پوشش نهایی مغارهای ذخیره سازی گاز می باشد. از این رو لایه بیتومینی بین پوشش فلزی و بتن مسلح و ضخامت زیاد لایه بتن مسلح نیاز نبوده و علاوه بر این می توان از سیستم عایق بندی و زهکشی معمول برای تونل ها یعنی ژئوگرید و ژئوممبران برای کنترل فشار آب-های زیر سطحی بهره برد.