کنترل بیولوژیکی بیماری بادزدگی فوزاریومی سنبله گندم با استفاده از گونه های تریکودرما در شرایط گلخانه و مزرعه

بیماری فوزاریوم سنبله با عامل fusarium graminearum یکی از عوامل محدود کننده تولید گندم در مناطق معتدل و نیمه گرمسیری بوده و در مناطقی که مرحله گلدهی و پرشدن دانه مواجه با هوای گرم و مرطوب باشد خسارت زیادی به دانه وارد می کند. این بیماری از سال ها پیش بطور پراکنده در ایران وجود داشته و یکی از بیماری های مهم گندم در مازندران، گرگان و گنبد و مغان به شمار می رود. کنترل بیولوژیکی می تواند به عنوان یکی از روشهای مبارزه در مدیریت تلفیقی برای مبارزه با این بیماری مورد استفاده قرار گیرد. در بررسی های گلخانه ای و مزرعه ای به منظور کنترل بیولوژیکی این بیماری از سه گونه ی بومی تریکودرما (trichoderma harzianum، t. atroviridae و t. virens) استفاده شد. همچنین به منظور مقایسه بین میزان تأثیر کنترل عوامل آنتاگونیست با قارچکش های موجود در منطقه، از قارچکش پروپیکونازول (تیلت) استفاده شد. هنگامیکه سنبله ها در مرحله گرده افشانی بودند اسپورپاشی ها آغاز شدند. اسپورپاشی در 3 زمان مختلف که شامل اسپورپاشی ابتدا با تریکودرما با غلظت 107× 3، دو روز بعد اسپورپاشی با فوزاریوم با غلظت 105×3 (t1)، اسپورپاشی همزمان تریکودرما و فوزاریوم (t2) و اسپورپاشی ابتدا با فوزاریوم، 2 روز بعد با تریکودرما (t3) بر روی دو رقم گندم (فلات و مغان) انجام گرفتند. آزمایش در غالب طرح اسپیلت پلات-فاکتوریل با 3 تکرار انجام شد. مقایسه میانگین ها بر اساس آزمون دانکن نشان داد که در شرایط گلخانه، تمامی تیمارهای کنترلی، در رابطه با درصد و شدت آلودگی و وزن خوشه با احتمال 95 درصد با تیمار شاهد آلوده اختلاف معنی داری داشتند و درصد و شدت آلودگی در آنها در مقایسه با تیمار شاهد آلوده کمتر و وزن خوشه آنها بیشتر بود و در این میان تیمار قارچکش درصد و شدت آلودگی کمتر و وزن خوشه بیشتری را در مقایسه با تیمارهای آنتاگونیستی تریکودرما داشت. در شرایط مزرعه نتایج نشان داد که در رابطه با درصد و شدت آلودگی و وزن هزاردانه، تمامی تیمارها با احتمال 95 درصد با تیمار شاهد با آلودگی مصنوعی اختلاف معنی داری داشتند و درصد و شدت آلودگی در آنها کمتر و وزن هزاردانه در آنها بیشتر از تیمار شاهد آلوده بود. همچنین نتایج نشان داد که، تیمار قارچکش درصد و شدت آلودگی کمتر و وزن هزاردانه و وزن محصول بیشتری را در مقایسه با تیمارهای آنتاگونیستی تریکودرما داشت. در رابطه با زمان های مختلف اسپورپاشی در ارتباط با درصد و شدت آلودگی و وزن خوشه در گلخانه و درصد و شدت آلودگی و وزن محصول در شرایط مزرعه، نتایج نشان داد که تیمارهایی که در زمان t1 استفاده شده بودند نتایج بهتری را در مقایسه با زمان های t2 و زمان t3 نشان داد. نتیجتاً زمان t1 به عنوان کارآمدترین زمان مصرف سوسپانسیون تریکودرما شناخته گردید. در رابطه با ارقام مختلف گندم نتایج حاکی از این بود که، بین دو رقم فلات و مغان در رابطه با درصد و شدت آلودگی و وزن محصول در شرایط مزرعه و درصد آلودگی و وزن خوشه در شرایط گلخانه، در سطح احتمال 99 درصد اختلاف معنی داری مشاهده شد و رقم مغان توانست نتایج بهتری را در مقایسه با رقم فلات نشان دهد.