بررسی اثرات غلظت‎های مختلف بی‎کربنات سدیم بر برخی از پایه‎های پسته در سیستم هیدروپونیک

به منظور بررسی اثر غلظت‎های مختلف بی‎کربنات سدیم بر جنبه‎های مختلف رشد چهار پایه پسته که از پایه‎های عمده مورد استفاده در باغات پسته می‎باشند، آزمایش گلخانه‎ای با دو فاکتور پایه در چهار سطح (قزوینی، سرخس، بادامی و آتلانتیکا) و بی‎کربنات سدیم در سه سطح (0، 50 و 100 میلی‎مولار) با سه تکرار انجام پذیرفت. تجزیه داده‎ها در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام گرفت. بذور جوانه دار شده چهار پایه مذکور در گلدان‎های یونولیتی حاوی نسبت های حجمی مساوی پرلیت و کوکوپیت کشت شدند. سپس محلول دهی دو روز یک بار و به حجم 200 میلی لیتر به ازای هر گلدان با محلول هوگلند تغییر یافته انجام شد. پس از سه ماه رشد دانهال‎ها به مدت 42 روز تحت تأثیر تیمار بی‎کربنات سدیم به صورت یک روز در میان و به مقدار 150 میلی لیتر در هر گلدان قرار گرفتند. نتایج نشان داد که خصوصیات رویشی مانند ارتفاع و قطر ساقه، سطح و تعداد برگ، وزن تر و خشک برگ، ساقه و ریشه و مجموع وزن خشک با افزایش غلظت بی‎کربنات سدیم (تنش قلیائیت) به طور معنی‎داری کاهش یافتند. پارامترهای اکوفیزیولوژیک گیاهان پسته نیز در اثر افزایش غلظت بی‎کربنات سدیم به شدت تحت تأثیر قرار گرفت و کاهش یافت به طوری که به استثناء تعرق، کاهش در تمامی پارامترهای مذکور در پایه آتلانتیکا شدیدتر بود و پایه قزوینی کمتر تحت تأثیر افزایش غلظت بی‎کربنات سدیم قرار گرفت. در پاسخ به افزایش غلظت بی‎کربنات سدیم، فرایندهای تنظیم کننده اسمزی در گیاهان پسته فعال شد به گونه‎ای که در پایه قزوینی افزایش در میزان پرولین چشمگیر بود اگرچه تأثیری بر میزان قندهای محلول گیاهان پسته نداشت. همچنین بی‎کربنات سدیم سبب کاهش کلروفیل a و bدر پایه‎های آتلانتیکا و بادامی گردید و تأثیری بر دو پایه قزوینی و سرخس نداشت. در اثر افزایش غلظت بی کربنات سدیم میزان فسفر، پتاسیم، منیزیم، منگنز و روی گیاهان پسته کاهش و میزان سدیم افزایش یافت. غلظت آهن در برگ و ساقه آتلانتیکا در اثر افزایش غلظت بی کربنات سدیم کاهش یافت، و در پایه بادامی ریز زرند بر خلاف کاهش میزان آهن ساقه، افزایش در میزان آهن برگ مشاهده شد که احتمالاً نشان دهنده غیر فعال شدن فیزیولوژیک آهن برگ است. بی‎کربنات سدیم بر میزان آهن برگ و ساقه دو پایه قزوینی و سرخس تأثیری نداشت. افزایش غلظت بی‎کربنات سدیم تأثیری بر میزان کلسیم اندام هوایی گیاهان پسته نداشت اما سبب کاهش میزان کلسیم ریشه گردید. نتایج نشان داد که پایه آتلانتیکا با توجه به پارامترهای رویشی، اکوفیزیولوژیکی و مقدار عناصر غذایی اندازه‎گیری شده حساس‎ترین پایه نسبت به افزایش غلظت بی‎کربنات سدیم (تنش قلیائیت) بود و پایه‎های بادامی و سرخس پایه‎های نسبتاً مقاوم و پایه قزوینی به عنوان پایه مقاوم شناخته شد.