بررسی تطبیقی نقش و مفهوم اژدها در هنرهای سنتی ایران و چین

اژدها،شایدبیشتر یک پدیده باشدتا یک جانور اساطیری،اوخود به تنهایی پدیده ای است که در ذهن بشر دیروز و امروز،همراه باحوادث شگفت لانه کرده است و ذهن پویای بشربه دنبال این پدیده،آفریدگاراساطیر،فرهنگ و هنرشده است.اژدها جزء جدایی ناپذیر اسطوره،حماسه و ادب فارسی است. اژدهادر افسانه ها و اساطیرجهان به جزءچین،نمادپلیدی،شومی و اهریمن است.در دین ها و ادبیات،این موجود اساطیری به عنوان اصلی ترین نیروی اهریمن است.در این پژوهش به نقش و مفهوم اژدها در ادبیات،اساطیر،فرهنگ وباورهای عامیانه وهنرهای سنتی ایران و چین پرداخته می شود.درکتاب ها و مقالاتی به نقش وگاهی مفهوم اژدهادر ادبیات و معماری و برخی نگاره های ایرانی پرداخته اند، ولی در سایرهنرهای سنتی ایران به صورت جامع و در کنارهم این بررسی صورت نگرفته است. باتوجه به اینکه ادبیات وعرفان ما منبع الهام هنرمند ایرانیست ،ابتدا این نقش در ادبیات وسپس اساطیر و فرهنگ ایران موردشناسایی ،هرچنداجمالی قرارگرفته وسپس باروندی مشابه به شناخت این نقش در ادبیات و فرهنگ چین می پردازیم.با بررسی این نماد در اکثرهنرهای سنتی وبا در نظرگرفتن دوره های تاریخی علاوه بر شناخت سیرتحول نقش اژدها درعمده هنرهای سنتی ایران ودرکنارآن،هنرهای سنتی چین و بررسی تطبیقی نقش و مفهوم اژدها در دوفرهنگ کهنسال ایران و چین،وجوه افتراق واشتراک و درنهایت،زمینه های این اشتراک مشخص می شود.مسلما باتوجه به تفاوت مفهوم نمادین اژدها در ایران و چین ،نمونه های افتراق، بخش قابل توجهی از آثارهنرهای سنتی ایران را تشکیل می دهد. ادبیات حماسی غنی ایران زمین،منبع الهام هنرمندایرانی قرارگرفته وباعث به تصویرکشیدن اژدهاکشی های اساطیری شده است.بدین سبب به نظرنگارنده اژدها در هنرنگارگری ایران موقع ویژه ای پیدا کرده است وبیشترین آثار را در این هنر به خوداختصاص داده است،برعکس هنرچین که به سبب علاقه ی هنرمندچینی به منظره پردازی،نقش اژدها در این هنربسیارکمرنگ است،درنهایت باید به این نکته اشاره کردکه اژدها چه به لحاظ مفهوم وچه به لحاظ نقش به غیر از دوره ی ایلخانی که ارتباط ایران وچین در آن به حضورهنرمندان چینی در ایران انجامید،کاملا متفاوت است وبرفرض این که اژدها از چین است،باز هم هنرمند ایرانی آن را در خدمت هنر،فرهنگ ودین خودقرار داده وبه آن رنگ وبوی ایرانی بخشیده است.