پژوهشی بر آثار منسوب به صاحب منصبان دوره ساسانی با استناد به منابع تاریخی و شواهد باستان شناختی

تحقیقات و مطالعات صورت گرفته در این پژوهش که از روش توصیفی- تحلیلی تبعیت کرده است بیانگر آنند که: 1 عناوین و مناصب حکومتی ساسانی طی ادوار مختلف و در گذر از مرحله ای به مرحله دیگر و گاه به تبعیت از سیاست های خاص هریک از پادشاهان دستخوش تغییرات چشمگیری گردیده است به گونه ای که گاه اصل و ماهیت وجودی این القاب و عناوین در هاله ای از ابهام قرار گرفته است علاوه بر افزایش یا کاهش حوزه اختیارات و وظایف آنها در گذر زمان بسیاری از این القاب و عناوین دارای واژگان معادل بوده که هریک در برهه ای خاص مورد استعمال قرار گرفته و شماری از آنها به لحاظ کارکرد واقعی یا عناوینی صرفا افتخاری در زوایای تاریک تاریخ ساسانی قرار دارند . بر اساس مدارک تاریخی و شواهد باستان شناختی صاحب منصبان ساسانی در سه گروه عمده : حکومتی-درباری ، روحانی و لشکری قرار می گیرند که هریک به نوبه خود مجموعه ای از مقامات پایین دست را تشکیل می دهند . 2 هنرمند عصر ساسانی در خلق آثار یادمانی این دوران پیرو مکتب رئالیسم بوده است هرچند این واقع گرایی منجر به بازنمایی افراد با ویژگی های کاملا شخصی و چهره پردازی دقیق نگشته و اصولا شبیه سازی مد نظر خالق این آثار نبوده است بلکه تنها در قالب مظاهر تبیین یافته و به صورت قراردادهای هنری غیر قابل تغییر پدیدار گشته است به گونه ای که تعیین هویت افراد بر مبنای تاج های شخصی،سرپوشهای خاص،جامگان،نشانهای ویژه،نحوه جایگیری و نوع فیگوراتیو امکان پذیر می باشد . تنها استثنائاتی در این راستا وجود دارد که بیشتر آثار منقول را در نظر گرفته وگویی به سفارش شخصی افراد ، هنرمند سعی در خلق و شبیه سازی چهره افراد نموده است . 3 در فهرست درباریان اردشیر و شاپور یکم در کتیبه کبیر زرتشت،دودمان قارن از جایگاه والایی برخوردار بوده و نقوش برجسته ساسانی،حسن نیت این خاندان در دربار و حمایت از شاهان این سلسله را به نمایش گذاشته اند.روایت تاریخی خلاف عقیده مرسومی که نگاره نبرد سواره اردشیر یکم در فیروزآباد راآغاز کار و نگاره نبرد سواره هرمزد دوم در نقش رستم فارس را پایان قدرت دودمان قارن می دانند،بیان می کنند و متفق القول بدین امر اشاره دارند که دودمان قارن تا مدت های مدیدی پس از سلطنت هرمزد دوم با اقتدار به حیات خود ادامه داد . از این رو با استناد به روایت تاریخ و شواهد باستن شناختی تنها به ذکر این مهم می توان اکتفا نمود که نگاره نبرد سواره اردشیر یکم در فیروزآباد مبین وابط حسنه این خاندان با شاهنشاهان ساسانی و نگاره نبرد سواره هرمزد دوم در نقش رستم فارس نشانگر تیرگی روابط میان دودمان قارن و دولت مرکزی ساسانی میباشند .