دلایل روند ناکامی سکولاریسم در ایران دوران پهلوی

با اعلام مسیحیت به عنوان دین رسمی دعوای دین و سیاست در اروپا شروع شد و دولت خواستار دوری کلیسا از حکومت و تکفیک ساختارها و نهاد های دینی از ساختار های اجتماعی بود و به تدریج دین در جامعه به حاشیه کشیده شد و با آغاز دوران رنسانس و فروریختن حاکمیت کلیسا یکی از زمزمه های که مطرح شد بحث سکولاریسم بود. لذا سوال اصلی این پژوهش این است که دلائل ناکامی سکولاریسم در دوران پهلوی چیست؟ مفروض اصلی بر این استوار است که ریشه دار بودن تفکر دینی در ایران از جمله عوامل موثر در ناکامی سکولاریسم در دوران پهلوی است. سکولاریسم غرب توانست در کشورهای دیگر پیروانی پیدا کند از جمله در ایران. نفوذ تفکر سکولاریستی حتی به صورت اندک در ایران به اواخر عصر صفویه و اوایل عصر قاجار بر می گردد. تقلید از هنر غرب اولین راه نفوذ غرب در ایران است که در دوران صفویه صورت گرفت. دوران حکومت قاجار عصر نفوذ اندیشه های غربی و شکل گیری سکولاریسم در ایران است که در این دوران افرادی مانند: ملکم خان،آخوندزاده، میرزای کرمانی و طالبوف از پیشقراولان سکولاریسم در ایران محسوب می شوند. بنابراین در این دوره سکولاریسم در ایران شکل گرفت و در دروران پهلوی سکولاریسم در ایران حاکم شد و رشد یافت. رضا شاه پهلوی سعی کرد از طریق کشف حجاب،ستیز با سنت،ایجاد نهادهای نوین با مذهب و سنت مبارزه کند و اندیشه های سکولار را حاکم کند. بعد از وی محمدرضاشاه راه وی را ادامه داد.اما سکولاریسم در ایران دوران پهلوی ناکام ماند و نتوانست به حاکمیت خود ادامه دهد. نتایج این پژوهش نشان می دهد که 1-روحانیت از دیرباز به لحاظ پیوند عمیق جامعه ایران با دین از اقتدار و نفوذ زیادی برخوردار بوده اند و دولت پهلوی با اقداماتی که بر علیه روحانیت انجام داد نتوانست اندیشه های سکولاری خود را گسترش دهد.2- ریشه دار بودن تفکرات دینی مردم از دیگر عوامل موثر در ناکامی سکولاریسم در دوران پهلوی است.3- کوشش برخی از طلاب و روحانیون تندرو برای زدودن دیوار میان دین وحکومت وکشاندن روحانیون به مبارزه سیاسی به سود دین نیز در ناکامی سکولاریسم نقش ایفا کرد. 4- نهاد های سکولار در ایران شکل نگرفتند چون روشنفکران که حامل این نهاد ها بودنداز سوی نخبگان و قاطبه مردم حمایت نشدند و همه دینداران اعم از روحانیون و غیر روحانیون هوادار حکومت دینی و دخالت دین در سیاست بوده اند پس این امر مانع از بوجود آمدن جامعه سکولار و مانع رشد سکولاریسم شد.