تغییرات زمانی عامل فرسایش پذیری در خاک مارنی تیمار شده با پلی وینیل استات

استفاده از پلیمرها یکی از روش های موثر در کاهش رواناب و کنترل فرسایش خاک می باشد. کاربرد پلی وینیل استات به دلیل فقدان خطرات زیست محیطی اخیراًًً مورد توجه قرار گرفته است. این پژوهش به منظور بررسی تأثیر این پلیمر بر کاهش رواناب و رسوب در خاک مارنی در سال 1389 انجام گرفت. برای این منظور پلی وینیل استات در پنج سطح شامل صفر، 50، 100، 150 و 200 کیلوگرم در هکتار در سه تکرار در خاک مارنی استفاده گردید. خاک های پلیمری شده به 15 فلوم فلزی به ابعاد m1 × m5/0 و عمق cm 15 ریخته شدند. برای حذف اثر رطوبت اولیه، خاک داخل فلوم ها تا رطوبت یکسان (% 15) مرطوب شدند. جعبه ها تحت شیب 5 درجه (9 درصد) زیر دستگاه شبیه ساز باران قرار داده شدند. جعبه ها تحت پنج رخداد باران با شدت 40 میلیمتر بر ساعت و مدت 30 دقیقه با فاصله حدود یک هفته قرار گرفتند. تجزیه فیزیکی-شیمیایی خاک مارنی نشان داد که خاک مذکور دارای بافت لومی، ماده آلی پایین (29/0 درصد) و آهک بسیار بالا (2/51 درصد) بود. بر اساس نتایج، اثر تیمارهای پلی وینیل استات بر تولید رواناب و رسوب در سطح احتمال 05/0 معنی دار بود. مقدار رواناب و رسوب در تیمار 50 کیلوگرم در هکتار به ترتیب 6/16 و 38 درصد نسبت به تیمار شاهد کاهش یافت. این تیمار موثرترین سطح پلیمر از نظر مهار رواناب بود. این نتیجه به دلیل تأثیر چشمگیر (7/4 میلیمتر بر ساعت) و معنی دار (05/0p<) پلیمر در افزایش نفوذپذیری خاک بود. تأثیر پلی وینیل استات در کاهش تولید رسوب بیشتر از تأثیر آن در کاهش رواناب بود. از نظر مهار رسوب تیمار 150 کیلوگرم در هکتار موثرترین سطح شناخته شد. بین رخدادهای مختلف باران از نظر تولید رواناب و رسوب، اختلاف معنی داری در سطح احتمال 001/0 وجود داشت. نتایج نشان داد که بین تولید رواناب و رسوب در خاک مارنی تیمار شده با پلی وینیل استات رابطه معنی داری (001/0p< و 98/0=r2) وجود داشت. با افزایش تولید رواناب، تولید رسوب هم به طور چشمگیری افزایش یافت. مقایسه میانگین پنج رخداد بارندگی نشان داد که در باران اول کمترین مقدار فرسایش پذیری خاکmg h mj-1 mm-1) 000077/0) اتفاق افتاد. فرسایش پذیری خاک در رخدادهای بعدی افزایش یافت و بیشترین مقدار فرسایش پذیری (mg h mj-1 mm-1 0066/0) در باران چهارم تولید شد. در باران پنجم به دلیل انتقال بخش عمده ذرات در باران های پیشین، فرسایش پذیری خاک به طور ناچیزی کمتر از باران چهارم بود.