بررسی جایگاه و شکل عنصر زن در نگارگری سنتی ایران (از مکتب هرات تا ابتدای دوره قاجار)- پروژه عملی: «زن و اجتماع»

نگارگری سنتی ایران در طول دوره های مختلف تاریخی به مرور دستخوش تغییرات گشته است. این تغییرات بر اثر عوامل اجتماعی، سیاسی، فرهنگ جامعه، سلیقه پادشاهان و دیگر سفارش دهندگان آثار هنری ، عوامل مذهبی و ارتباط با شرق دور و غرب صورت گرفته است. در این تحقیق فرض بر این بوده که این تحولات منجر به ارائه تصویری متفاوت از زن به لحاظ شکل ظاهری و جایگاهش در آثار هنری هر دوره شده است. و اینکه این تصاویر از متون ادبی و فرهنگهای غالب آن دوران تاثیر پذیرفته است. بررسی سه دوره تیموری(هرات)، صفوی و قاجار و مطالعه نگاره های این دوران ما را به شناخت و درک نسبی از نوع برخورد هنرمندان در هریک از این سه دوره، با زن به عنوان یک عنصر بصری رهنمون گشت. زن در آثار تیموری همچون دوره های نگارگری پیشین جایگاهی مثالی و اسطوره ای داشته است. از نظر نوع طراحی بسیار موقر و غیر طبیعت گرایانه ترسیم می شده و به لحاظ بصری در هماهنگی با دیگر عناصر نگاره بوده است. در دوره صفوی در اثر ارتباط با غرب شاهد تغییری در نوع نگرش به نقاشی و درنتیجه توجه به طبیعت گرایی در ترسیم پیکره زنان و همچنین شکل گیری آثار تک نگاره بودیم. این تغییرات منجر به ارائه تصویری نو از زن در نقاشی ایرانی گشت. در دوره قاجار تاثیرات هنر غرب بیشتر شده و شیوه طبیعت گرایی و تکنیک های نقاشی غرب باعث شکل گیری نوع جدیدی از نقاشی شد. بخش اعظمی از نقاشی های این دوره را تصاویر زنان تشکیل می داد، اما جایگاه زن در آثار این زمان به زن رقاصه، نوازنده و می گسار حرمسرا نزول یافت.در این تحقیق از روش های توصیفی، تاریخی و تحلیل محتوا استفاده شده است.