ی ریاضی نفوذپذیری و شبیه‏سازی رواناب با استفاده از مدل hec-hms ( مطالعه موردی: حوضه‏آبخیز آبنما، استان هرمزگان)

نفوذپذیری و رواناب به‏عنوان مهم‏ترین فرآیندها و پدیده‏های فیزیکی در یک حوضه‏آبخیز می‏باشند که ارزیابی برخی از خصوصیات و پارامترهای آن‏ها از اهمیت خاصی برخوردار است. با توجه به این‏که در حوضه‏های‏آبخیز تخمین تمامی پارامترهای موردنیاز جهت بررسی میزان نفوذپذیری و رواناب میسر نمی‏باشد لذا انتخاب مدلی که بتواند پیش‏بینی با دقت قابل‏قبولی را ارائه کند، امری ضروری به‏نظر می‏رسد. تحقیق حاضر با هدف مقایسه دو مدل نفوذپذیری green-ampt و scs و شبیه‏سازی رواناب حوضه‏آبخیز آبنما با استفاده از مدل هیدرولوژیکی hec-hms انجام گرفت. با توجه به نقشه بافت خاک، کاربری اراضی و پوشش گیاهی و با استفاده از نفوذسنج استوانه مضاعف آزمایش نفوذپذیری در حوضه‏آبخیز آبنما صورت پذیرفت. پس از تعیین پارامترهای دو مدل green-ampt و scs، دو مدل با استفاده از شاخص‏های آماری، پارامتر ظرفیت نفوذ نهایی خاک و منحنی‏های سرعت نفوذ مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج مقایسه بیانگر برتر بودن مدل green-ampt می‏باشد و از این مدل به‏عنوان مدل انتخابی در بخش تلفات مدل hec-hms استفاده گردید. سپس با استفاده از مدل hec-hms، شبیه‏سازی بارش-رواناب حوضه‏آبخیز آبنما براساس پنج رویداد انجام گرفت و مدل بر این اساس واسنجی و اعتباریابی گردید. برای شبیه‏سازی بارش-رواناب حوضه‏آبخیز آبنما پس از تکمیل مولفه‏های مدل و وارد کردن سیلاب‏ها و بارش‏های متناظر آن، مدل برای رویدادهای انتخابی در شرایط رطوبتی خشک اجرا گردید. نتایج حاصل از شبیه‏سازی اولیه نشان داد که بین دبی‏های مشاهده‏ای و شبیه‏سازی شده اختلاف وجود دارد. در ادامه برای واسنجی مدل، تحلیل حساسیت صورت گرفته و پارامتر زمان تاخیر به‏عنوان پارامتر حساس مورد واسنجی قرار گرفت و بهینه‏سازی گردید. اعتباریابی مدل با مقادیر بهینه شده زمان تاخیر، اختلاف 1/9 درصد بین دبی‏های مشاهده شده و شبیه‏سازی را نشان داد. نتایج حاصل از اعتباریابی مدل و مقایسه هیدروگراف‏های‏ شبیه‏سازی شده و مشاهده شده و همبستگی بین مقادیر دبی مشاهداتی و محاسباتی ( 86/0 =? r?^2) نشان داد که مدل hec-hms شبیه‏سازی رفتار هیدرولوژیک در حوضه‏آبخیز آبنما را به خوبی انجام داده است.