بررسی آگاهی شهروندان نسبت به مفهوم دموکراسی و عوامل موثر بر آن در کشورهای خاورمیانه

پژوهش حاضر با عنوان بررسی «آگاهی شهروندان نسبت به مفهوم دموکراسی و عوامل موثر بر آن در کشورهای خاورمیانه» به دنبال بررسی تأثیر عواملی چون رسانه های جمعی، نوع رسانه، دینداری، ارزش ها، تحصیلات، درآمد، شغل و پایگاه اقتصادی اجتماعی بر میزان آگاهی شهروندان نسبت به مفهوم دموکراسی می باشد. به همین خاطر ابتدا به بررسی پیشینیه تحقیق، تاریخچه شکل گیری دموکراسی، تعاریف صاحب نظران مختلف از دموکراسی پرداخته شد و چارچوب نظری تحقیق از نظریات اینگلهارت و ولزل، دنیس مولر، تیکنور، دونوهو و اولین، لیپست و دواس و هاگس برگرفته شد. در این پژوهش از روش تحلیل ثانویه داده ها با استفاده از داده های موج پنجم(2008-2005) پیمایش جهانی ارزش ها که در میان 57 کشور جهان صورت گرفته است استفاده شد و مطالعه خود را بر پنج کشور خاورمیانه شامل ترکیه، مصر، ایران، اردن و عراق متمرکز کرده است. جهت تجزیه و تحلیل داده های آماری نرم افزار spss مورد استفاده قرار گرفت و از روش های آماری توصیفی(درصد، درصد نسبی، تجمعی، میانه، میانگین و ترسیم نمودار) و استنباطی(ضریب همبستگی پیرسون، آزمون تی تست، ضریب کندال cو b، تحلیل واریانس یکطرفه) برای تجزیه و تحلیل اطلاعات استفاده شد. نتایج تحقیق نشان می دهد که بین تحصیلات، جنسیت، پایگاه اقتصادی اجتماعی، نوع شغل، نوع رسانه های جمعی با آگاهی نسبت به دموکراسی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. یعنی هرچه تحصیلات افراد بالاتر می رود بر میزان آگاهی آن ها نسبت به دموکراسی افزوده می شود؛ مردان نسبت به زنان از میزان آگاهی بیشتری برخوردارند؛ هرچه پایگاه اقتصادی اجتماعی افراد بالاتر می رود آگاهی افراد نسبت به دموکراسی بیشتر می شود؛ آگاهی نسبت به دموکراسی در مشاغلی چون کارفرمایان، وکیلان پایه یک، معلمان، حسابداران، کارمندان غیر یدی، کارگران دستی ماهر و نیمه ماهر و افراد بیکار بیشتر از سایر مشاغل می باشد؛ و کسانی که از رسانه های جمعی چون کتاب، اینترنت، مجله و روزنامه استفاده می کنند آگاهی بیشتری نسبت به دموکراسی دارند تا کسانی که از رسانه هایی چون تلویزیون یا رادیو استفاده می کنند. همچنین بین دینداری، درآمد، میزان استفاده از رسانه های جمعی، ارزش های ابراز وجود و آگاهی نسبت به دموکراسی رابطه منفی و معکوس وجود دارد یعنی ارتباطی بین میزان دینداری افراد و آگاهی آن ها نسبت به دموکراسی وجود ندارد؛ و میزان درآمد و میزان استفاده از رسانه های جمعی نیز تاثیری بر میزان آگاهی افراد ندارد و بین داشتن ارزش های ابراز وجود و آگاهی نسبت به دموکراسی نیز رابطه مثبتی وجود ندارد. همچنین نتایج نشان می دهد که میزان آگاهی افراد در کشورها نیز متفاوت می باشد یعنی بیشترین میزان آگاهی به ترتیب متعلق به کشور ترکیه و بعد از آن ایران، عراق، مصر و در نهایت اردن می باشد.