بررسی اثرات پرتودهی گاما بر روی خواص بیولوژیکی عصاره هیدروالکلی و اسانس استخراج شده از آویشن شیرازی zataria multiflora

چکیده ی فارسی با توجه به آلودگی گیاهان دارویی از جمله آویشن شیرازی در ایران، استفاده از فنآوری پرتودهی به منظور کاهش بار میکروبی و افزایش ماندگاری این گیاه دارو موثر خواهد بود. لذا در این تحقیق برای اولین بار، اثر پرتو گاما بر روی ترکیبات و خواص آنتی اکسیدانی اسانس و عصاره هیدروالکلی آویشن شیرازی مورد بررسی قرار می گیرد. بدین منظور، آویشن شیرازی از منطقه لار در شیراز جمع آوری شد. در مرحله بعد سرشاخه های گلدار گیاه بسته بندی و با استفاده از منبع co60 در دو دز 10 و 25 کیلوگری پرتودهی شدند. اسانس ها با استفاده از دستگاه کلونجر استخراج و ترکیبات آنها توسط gc/ms آنالیز شد. در ادامه عصاره آن توسط آب مقطر، متانول و حرارت تهیه و میزان فلاونوئید عصاره های هیدروالکلی نیز با محلولهای استاندارد تعیین شدند. خواص آنتی اکسیدانی اسانس و عصاره هیدروالکلی آویشن شیرازی پرتودیده و پرتوندیده نیز با استفاده از دو تستbeta-carotene bleaching و dpph به روش اسپکتروفتومتری تعیین شد. نتایج نشان می دهند که در اسانس آویشن شیرازی، سه ترکیب تیمول با 61% و کارواکرول با 10% و پاراسیمن با 5/7% بالاترین درصد را دارا هستند. همچنین میزان خاصیت آنتی اکسیدانی اسانس آویشن شیرازی پرتوندیده، 10 کیلوگری و 25 کیلوگری بترتیب برابر 62/90%، 51/91%، 81/94% در تست بتا کاروتن بوده و نیز توانایی مهار رادیکال های آزاد dpph در آویشن شیرازی پرتوندیده، 10 کیلوگری و 25 کیلوگری بترتیب برابر 08/67%، 96/66% و 81/66% می باشد. عصاره هیدرولکلی آویشن شیرازی دارای 92/31 mg qe/g extract فلاونوئید، درصد مهار رادیکال آزاد عصاره هیدرولکلی در آویشن شیرازی پرتوندیده، 10 کیلوگری و 25 کیلوگری بترتیب برابر 363/72%، 7593/64% و 8983/67% و میزان فعالیت آنتی اکسیدانی در آویشن شیرازی پرتوندیده، 10 کیلوگری و 25 کیلوگری بترتیب برابر 59/96%، 23/94% و 95/96% می باشد. از این رو می توان نتیجه گرفت که پرتودهی هیچ گونه تغییری در خواص آنتی اکسیدانی اسانس و عصاره هیدروالکلی گیاه آویشن شیرازی ایجاد نکرده لذا می توان از این تکنیک برای میکروب زدایی آویشن شیرازی استفاده کرد. کلمات کلیدی: آویشن شیرازی، فعالیت آنتی اکسیدانی، اسانس، عصاره هیدروالکلی، پرتودهی گاما