مطالعه پترولوژیکی سازند شوریجه (نئوکومین)، حوضه رسوبی کپه داغ، شمال شرق ایران

حوضه رسوبی کپه داغ در شمال شرق ایران جای دارد و رسوب گذاری از ژوراسیک تا میوسن به طور نسبتاَ مداوم در آن صورت گرفته است. سازند شوریجه (نئوکومین)، در منطقه درّه خور در 50 کیلومتری شمال شرق مشهد رخنمون دارد. در این تحقیق یک برش از سازند شوریجه به نام درّه خور انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفته است. سازند شوریجه از ماسه سنگ، شیل، گل سنگ و سنگ های کربناته تشکیل شده است. قاعده سازند شوریجه با تناوبی از شیل خاکستری و ماسه سنگ قهوه ای مایل به قرمز نازک لایه و سیلت استون شروع شده که به خوبی بیرون زدگی دارد و این سازند را از سازند کربناته مزدوران متمایز می سازد. کنتاکت این دو سازند به صورت تدریجی است و بر روی ماسه سنگ های قسمت فوقانی سازند شوریجه، سنگ آهک های سازند تیرگان قرار گرفته اند که کنتاکت این دو سازند شارپ است. ضخامت این سازند در برش درّه خور 947.4 متر است. مطالعات بافتی و ساختار های رسوبی سازند شوریجه در صحرا منجر به شناسایی 3 مجموعه، رخساره سنگی، ماسه ای (sp، sh، sm)، شیلی، گلی (fm) و 5 رخساره میکروسکوپی کربناته (مادستون، دولومادستون ماسه ای، وکستون ماسه ای، وکستون بایوکلاستی و پکستون اائیدی)، شناسایی شده است. عناصر ساختاری (sb، ch، ff) شناسایی شده و تغییرات عمودی و جانبی رخساره ها نشانگر این است که رسوبات سازند شوریجه در سیستم رودخانه ای بریده بریده با بستر ماسه ای نزدیک به ساحل رسوب گذاری کرده است که در بخش هایی از حوضه رسوبی برخی شرایط مشابه خلیج های دهانه ای یا باتلاق های محلی گسترش یافته در دشت سیلابی، فراهم بوده است. بر اساس مشخصه های بافتی و ترکیب کانی شناسی، پتروفاسیس ماسه سنگی (ساب لیتارنایت و لیتارنایت) در این سازند شناسایی شده است. فشردگی (فیزیکی و شیمیایی)، سیمانی شدن (اکسید آهن، کلسیت و سیلیس)، دولومیتی شدن، دگرسانی، انحلال و شکستگی از جمله فرآیند های دیاژنتیکی است که در رسوبات سازند شوریجه صورت گرفته است. این فرآیند ها در سه مرحله ائوژنز، مزوژنز و تلوژنز عمل کرده است.