واکاوی شاخصه های کیفی طراحی فضاهای آموزشی مقاطع ابتدائی پسرانه در تبریز با رویکرد روانشناسی محیطی

بدون شک، آموزش و پرورش یکی از اساسی ترین نهادهای اجتماعی در هدایت، کنترل و شکل دهی افکار در هر جامعه بشری است و داشتن یک آموزش و پرورش توانمند و کارا لازمه هر توسعه اجتماعی است. با توجّه به گسترش هرچه بیشتر تکنولوژی های جدید و دامنه علم، سیستم های آموزشی سنّتی و غیر فعّال معلم محور وحتی موضوع محور جوابگوی آموزش و پرورش کنونی نبوده و سیستم های مدرن دانش آموز محور با اهدافی همچون p4c (فلسفه برای بچه ها)، خلاقیّت و یادگیری فعّال جایگزین آن شده است. تغییر نحوه آموزش در سیستم آموزش جدید، چهره مدارس مدرن را از مدارس سنّتی متمایز ساخته است لذا یکی از مسائل اساسی در این سیستم، ویژگی های برجسته فضایی و محیطی مدارس مبتنی بر آنهاست. پروژه اخیر بر اساس تحقیقات و مطالعات کیفی سعی در شناسایی کامل شاخصه های مطرح در این سیستم نوین آموزشی داشته است که در نهایت، این شاخصه ها در قالب محلی و با مشارکت 120 نفر (پرسشنامه) و 30 دانش آموز (ارزیابی نقاشی) مورد ارزیابی قرار گرفته و بر اساس میزان همبستگی با آموزش و پرورش نوین اولویت بندی شده اند. 8 شاخصه کیفی اولویت دار معرفی شده در این بخش عبارتند از ایجاد فضاهای مناسب برای غذاخوردن بچه ها، طراحی سیستم تهویه مناسب در فضاهای مدارس، تعبیه دسترسی سریع برای بچه ها، مناظر مناسب بصری در فضاهای ارتباطی و گشودگی ها، طراحی کلاس هایی با امکان یادگیری گروهی، طراحی محوطه ها و وسایل بازی مناسب، ایجاد فضاهای سالم و ایمن و ایجاد فضاهایی برای فعالیت های پروژه ای. این شاخصه های حاصل ارتباط نزدیک بین دو حوزه کیفیت های کالبدی و محیطی و ویژگی های فضاهای عملکردی با اصول نوین آموزشی است. مطالعه صورت گرفته در مدارس تبریز حاکی از آن است که با وجود پیشرفت هایی در برنامه های آموزشی، مدارس کنونی از نقطه نظر طراحی و کیفیت های محیطی-کالبدی هیچ نقطه مثبتی نسبت به مدارس دهه های قبل ندارند. یافته ها از پیوند اصول نوین آموزشی و پرورشی با طراحی کالبد و کیفیت محیطی مدارس در مقاطع ابتدایی پشتیبانی می کند.