مطالعه رابطه بین رشد و تجمیع اقتصادی در منتخبی از کشورهای آسیا- اقیانوسیه

با توسعه ی کشورها شهرنشینی در آن ها درحال گسترش است. شهرها نقش مهمی را در توزیع جمعیت و رشد اقتصادی ایفا می کنند. از این رو یکی از جنبه هایی که در ادبیات اقتصاد شهری به آن پرداخته می شود شکل تجمیع و تمرکز شهری و تأثیر آن بر رشد اقتصادی است. در واقع تمرکز شهری نشان می دهد که منابع شهری تا چه حد در یک یا چند شهر بزرگ اقتصاد متمرکز شده و یا در میان شهرهای مختلف پراکنده شده اند. مطابق تئوری رابطه ی بین تمرکز شهری و رشد اقتصادی به صورت u معکوس است. بدین معنا که اقتصاد با افزایش تمرکز شهری رشد می کند و به یک سطح مطلوب می رسد و سپس کاهش می یابد. با توجه به نقش مهم شهرها و تمرکز شهری در رشد اقتصادی و توسعه ی کشور، قرار گرفتن شهرها به عنوان ابزاری در دست سیاستمداران، از مسائل عمده و دلیل اصلی پرداختن به موضوع تجمیع بوده است. بنابراین در این پژوهش به بررسی اثر تجمیع بر رشد اقتصادی پرداخته می شود. همان گونه که بیان شد این پژوهش به بررسی رابطه ی بین تجمیع (در قالب تمرکز شهری) و رشد اقتصادی در مدل رگرسیونی رشد سولو- سوان در منتخبی از کشورهای آسیا- اقیانوسیه با استفاده از داده های تابلویی در دوره ی زمانی 2009- 1980 پرداخته و از شاخص های نخست شهری و نسبت جمعیت ساکن در شهرهای بزرگ (شهری750) به عنوان پراکسی برای تجمیع استفاده شده است. کشورهای مورد مطالعه عبارتند از: استرالیا، بنگلادش، برونئی، چین، مصر، فیجی، هنگ کنگ، هند، اندونزی، ایران، ژاپن، اردن، کره، کویت، مالزی، مالدیو، نپال، نیوزیلند، کامبوج، پاکستان، پاپوآگینه نو، فیلیپین، یمن، عربستان، سنگاپور، ویتنام، سریلانکا، سوریه، تایلند، تونگا، روسیه. همچنین برای برآورد مدل روش گشتاورهای تعمیم یافته (gmm) و نرم افزار stata مورد استفاده قرار گرفته است. نتایج برآورد مدل رشد اقتصادی با وارد کردن متغیرهای سطح و توان دوم نخست شهری نشان می دهد که نخست شهری به شکل توان دوم بر رشد اقتصادی اثر دارد و این اثر به صورت u معکوس است. به عبارت دیگر، رشد اقتصادی با افزایش نخست شهری ابتدا افزایش می یابد و در یک نقطه به اوج می رسد و بعد از آن با افزایش بیشتر نخست شهری رشد اقتصادی کاهش می یابد، زیرا افزایش بیش از حد نخست شهری باعث می شود که هزینه های این تمرکز شهری بیش از منافع آن باشد. نتایج این بررسی فرضیه ی ویلیامسون را پشتیبانی می کند. بنابراین سطح بهینه ای از نخست شهری وجود دارد که تمرکز شهری کمتر و یا بیشتر از آن حد باعث کاهش رشد اقتصادی می شود. همچنین ضریب متغیر شهری 750 نیز مثبت و معنی دار است و نشان می دهد که تجمیع در شهرهایی که بیش از 750 هزار نفر جمعیت دارند با رشد اقتصادی رابطه ی خطی مثبت و معنی دار دارد.