بررسی اثر استرس شوری بر روی برخی پارامترهای بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی دو گونه satureja hortensis و satureja avromanica در شرایط کشت بافت

satureja hortensis گیاهی معطر و دارویی است که اثرات مهمی در درمان دردهای عضلانی، تهوع، بیماری-های عفونی و اسهال دارد. satureja avromanica به عنوان گونه جدید غیر معطر جنس مرزه از غرب ایران معرفی گردیده است. با توجه به اهمیت دارویی گونه های این جنس، تکثیر آن ها از طریق کشت بافت با هزینه کم در سطح زیاد ضروری است. در این تحقیق باززایی دو گونه مرزه (satureja hortensis وsatureja avromanica) بررسی شد. هیپوکوتیل و برگ به عنوان ریزنمونه جهت باززایی انتخاب گردیدند. ریزنمونه های هر دو گونه گیاهی در محیط کشت ms حاوی bap با غلظت 1 میلی گرم در لیتر و iba با غلظت های 1، 1/0 و 0 میلی گرم در لیتر کشت داده شدند نتایج نشان داد که غلظت 1 میلی گرم در لیتر bap و iba بیشترین تأثیر را بر باززایی هیپوکوتیل s. hortensis و برگ s. avromanica داشتند. بعد از ایجاد نوساقه بر روی ریزنمونه ها به منظور طویل شدن ساقه و ایجاد ریشه به محیط کشت ms فاقد تنظیم کننده رشدی منتقل شدند. کالوس زایی گونه s. hortensis از هر دو ریز نمونه برگ و هیپوکوتیل در محیط کشت ms حاوی غلظت های 2، 1 و 1/0 میلی گرم در لیتر kin و تنظیم کننده رشدی 2,4-d با غلظت 1 میلی گرم در لیتر صورت گرفت. بالاترین درصد کالوس زایی مربوط به ریزنمونه هیپوکوتیل در محیط کشت با غلظت 2 میلی گرم در لیتر kinو 1 میلی گرم در لیتر 2,4-d بود. کالوس زایی گونه s. avromanica نیز از هر دو ریزنمونه در محیط کشت ms حاوی غلظت های 5/0 و 5/1 میلی گرم در لیتر naa و با غلظت ثابت 1 میلی گرم در لیتر bap و 2,4-d صورت گرفت. بالاترین درصد کالوس زایی مربوط به ریزنمونه هیپوکوتیل و غلظت برابر هر سه تنظیم کننده رشدی (5/0 میلی گرم در لیتر) بود. در بخش دوم تحقیق به منظور بررسی اثر تنش شوری بر پارامترهای بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی، محیط کالوس زایی حاوی غلظت های مختلف0، 10، 25، 50، 100 و 150 میلی مولار کلرید سدیم (nacl) تهیه گردید. ریز نمونه-های هیپوکوتیل 4 هفته بعد از کالوس زایی به محیط تنش منتقل شدند. برای هر کدام از غلظت های کلرید سدیم سه تکرار در نظر گرفته شد. در محیط تنش نیز هر دو هفته یک بار نمونه ها واکشت شدند. کالوس ها بعد از این که 4 هفته در محیط تنش بودند، پارامترهای مختلف مورد بررسی قرار گرفتند. از فاکتورهایی که با افزایش تنش در هر دو گونه میزان آن ها افزایش یافت می توان به میزان پرولین، پروتئین کل ، کربوهیدرات ها و سدیم اشاره کرد. بعضی از فاکتورها نیز در کالوس های هر دو گونه در اثر قرار گرفتن در محیط تنش میزان آن ها کاهش یافت مانند کلروفیل کل، کلروفیل aوb ، شاخص مقاومت کالوس ها، محتوای آب نسبی و رشد نسبی کالوس ها و همچنین میزان پتاسیم نیز در کالوس ها کاهش یافت. با توجه به اینکه satureja جزء گیاهان دارویی می باشد. در این تحقیق ترکیبات موثره موجود در گیاه s. hortensis در دو مرحله گلدهی و پیش گلدهی توسط دستگاه gc/ms شناسایی شد. نتایج نشان داد که درصد ترکیبات موجود در دو مرحله متفاوت می باشد. عمده ترین ترکیبات مرحله پیش گلدهی شامل کارواکرول، گاما ترپینن، آلفا ترپینن، سیمین و مرحله گلدهی نیز شامل کارواکرول، n-هگزادکانوئیک اسید، سیمین، بتا بیسابولین و آلفا ترپینن می باشد. همچنین اثر عصاره متانولی گیاه s. hortensis در دو مرحله گلدهی و پیش گلدهی بر باکتری های مورد بررسی اثرات متفاوتی داشت.