بررسی هیداتیدوزیس در نشخوارکنندگان کوچک کشتار شده در شهرستان دامغان و تعیین میزان خسارت اقتصادی ناشی از ضبط اندامهای آلوده

اکینوکوکوس گرانولوزوس یکی از شایع ترین و مهم ترین انگل های نشخوارکنندگان در سراسر دنیا است که این گونه دام ها به عنوان میزبان واسط نوزاد این سستود می باشند. هیداتیدوزیس از بیماری های انگلی مشترک انسان، دام، گوشتخواران اهلی و وحشی می باشد. بیماری در انسان موجب ضایعات و آسیب های عضو شده و گاهی منجر به مرگ می گردد. هیداتیدوزیس در حیوانات به خصوص دام ها موجب زیان های اقتصادی فراوان می شود. لذا تعیین میزان آلودگی نشخوارکنندگان کوچک به کیست هیداتید و تعیین خسارات اقتصادی ناشی از ضبط اندامهای آلوده می تواند اطلاعات مفیدی را در اختیار سازمان دامپزشکی و سایر ارگان های ذیربط قرار دهد. این مطالعه به روش مقطعی و توصیفی بر روی 14884 رأس گوسفند و بز ذبح شده در کشتارگاه شهرستان دامغان در طول یک سال، از تیرماه سال 90 تا خرداد ماه سال 91، بروی گوسفند و بز صورت پذیرفت. دام ها پس از ذبح از نظر ابتلا به کیست هیداتیک در کبد و ریه مورد بررسی قرار گرفتند. این بررسی در تمام فصول صورت گرفت و آمار کل دام های ذبح شده و دام های آلوده و اندام های آلوده به کیست هیداتیک (کبد و ریه) در ماههای مختلف به تفکیک بررسی شده و مورد ارزیابی قرار گرفتند. طبق آمار شبکه دامپزشکی شهرستان دامغان در سال 90 تعداد 212274 رأس دام در نواحی مختلف شهرستان پراکنده اند. چون استان سمنان یک از استان هایی است که بیشترین میزان ابتلا به کیست هیداتیک انسانی در کشور را دارا است، و همچنین آلودگی 60 درصدی سگ های ولگرد منطقه دامغان با توجه به سیکل زندگی انگل، پیش بینی این مطلب را که آلودگی در دام های منطقه دارای آمار قابل توجهی است را آسان می سازد. در بررسی حاضر 4/5% گوسفندان و 8/3% بزان مورد بررسی ، آلوده به کیست هیداتیک بودند. میزان آلودگی در استان هایی که سرد و معمولاً بارانی هستند تقریباً با این بررسی نزدیکی دارد.، این امر می تواند به خشک بودن خاک و تعداد زیاد روز های آفتابی در دامغان و ماه های زیاد سرد و یخبندان در استان های غربی مربوط باشد، زیرا هر دو عامل بر روی تخم انگل اثر کشندگی دارند. علت اختلاف میان رقم گزارش شده در این بررسی با استان های غربی کشور، می تواند دلایل مختلفی نظیر نوع اقلیم آب و هوایی، اختلاف درجه حرارت منطقه و غیره داشته باشد. عواملی مثل شیوه پرورش دام که در دامغان اغلب دام ها در شرایط غیر بهداشتی و کاملا سنتی و در تماس مستقیم با سگ پرورش داده می شوند، وجود کشتارگاه های سنتی و غیر بهداشتی که خود منبع مناسبی برای شیوع آلودگی است، به علاوه فرهنگ مردم دامغان که قربانی کردن دام ها یکی از عادات مرسوم و متداول آن ها است و در مراسم مختلفی مثل اعیاد، سوگواری ها، جشن ها و ... دام ها به طور غیر بهداشتی کشتار می شوند و حتی بسیاری از خانواده ها به عنوان هدیه برای یکدیگر دام زنده را هدیه می دهند. این عوامل به علاوه عدم استقبال بسیاری از دامداران به رعایت اصول پیشگیری، کنترل درمان بیماری های انگلی و مشخصاً هیداتیدوزیس میزان وقوع بیماری را در این منطقه افزایش داده است. متأسفانه به علت عدم آشنایی بعضی از دامداران منطقه با سیکل این بیماری، مشاهده می شود که اندام های آلوده و غیر قابل مصرف را به جای معدوم کردن به سگ های گله می دهند و یا در معرض تغذیه سگ های ولگرد قرار می دهند که این امر خود کمک قابل توجهی به تکامل سیکل انگل و افزایش وقوع بیماری می کند. هر چند بی انصافی است که تلاش بخش های درمانی دولتی و خصوصی در شهرستان را برای کم کردن و کنترل میزان وقوع بیماری نا دیده بگیریم ولی به دلیل عدم وجود گزارش های قبلی در این مورد نمی توان قضاوت درستی در مورد میزان موفقیت این اقدامات داشت.