طراحی و تبیین مدل رهبری برای مدیران کشور بر اساس مبانی اسلام با تاکید برسیره فردی و مدیریتی امام خمینی (ره)

هدایت و رهبری از بحث های اساسی در مدیریت به شمار می رود. در کشور ایران، پیروزی انقلاب اسلامی و دستاوردهای مهم آن مرهون مدیریت توانمندانه امام خمینی در روند انقلاب است. این تحقیق که به «طراحی و تببین مدل رهبری برای مدیران کشور بر اساس مبانی اسلام با تأکید بر سیره فردی و مدیریتی امام خمینی»می پردازد، به لحاظ هدف یا جهت-گیری، پژوهشی بنیادین و به لحاظ نحوه گردآوری داده ها از نوع توصیفی بوده و به منظور پاسخ به این سوال که شاخص های الگوی رهبری امام خمینی کدامند از روش مطالعه موردی استفاده شده است. هدف از این تحقیق الگوسازی رفتاری برای مدیران کشور مبتنی بر ارزش ها و باورهای اسلامی با بررسی سیره امام خمینی (ره) است. طرح پژوهش، ترکیبی و از نوع اکتشافی بوده که برای تحلیل کیفی داده ها ضمن استفاده از تکنیک تحلیل مضمون از شیوه تجزیه و تحلیل کیفی و روش تحلیل منطقی و عقلانی برای استخراج اصول مبنایی حاکم بر رهبری امام از سیره عملی و مدیریتی ایشان استفاده شده است. متدولوژی تحلیل در پژوهش حاضر از روش تفسیری در المیزان علامه طباطبایی (ره) الهام گرفته شده که نوعی تحلیل متنی بوده و از روش آیه به آیه اقتباس گردیده است. برای اعتبارسنجی کیفی نتایج اولیه تحلیل مضمون متون مورد بررسی، از فن دلفی و نظرسنجی از خبرگان استفاده گردیده که به این منظور، 20 نفر از افراد مأنوس با امام در موسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام خمینی، اساتید و محققین پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی و مرکز اسناد انقلاب اسلامی برگزیده شدند. ضریب هماهنگی دبلیو کِندال برای آخرین دور، طبق نظر اعضای پانل برابر با 797/0 به دست آمد که اتفاق نظر قابل قبولی را نشان می دهد. برای سنجش پایایی نیز از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد که تمامی سازه های موجود در مدل پژوهش از نظر پایایی در وضعیت مطلوبی قرارگرفتند. به منظور ارزیابی سنجش تک بُعدیت شاخص ها، دو مدل مفهومی با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی مورد آزمون و مقایسه قرار گرفت که نتایج آماری نشان داد مدل دوم؛ یعنی مدل تعدیلی که معرّف یک سازه چند بُعدی برای سبک رهبری امام خمینی است و هر یک از ابعاد نشانگر جنبه خاصی از سبک رهبری ایشان است و با سایر ابعاد دارای همبستگی می-باشد، دارای برازش بهتری با داده های جمع آوری شده است، زیرا تمام آماره های آزمون برای مدل مذکور کمتر از مدل دیگر به دست آمد. با توجه به معناداری تمامی شاخص های موجود در مدل دوم، روایی همگرای سازه های چهارگانه نیز تأیید گردید. برای اولویت بندی شاخص های رهبری امام خمینی از آزمون فریدمن استفاده شد. طبق نتایج حاصله، شاخص های «خدامحوری»، «توکل»، «تقوا»، «اخلاص»، «تزکیه نفس»، «قصد قربت»، « تقید به احکام دین» (از عناصر نیت و ویژگی های درون فردی و رفتار فردی)، به ترتیب بالاترین اولویت ها را به خود اختصاص دادند. مدیریت و رهبری حضرت امام خمینی در سطوح درون فردی، رفتار فردی، گروهی و سازمانی با شاخص های مطرح شده در مدل مفهومی این پژوهش با تاکید بر مبانی و مفروضات ارزشی، ویژگی ها، باورها و اعتقادات فردی به عنوان الگویی پیش روی مدیران است. ضامن موفقیت امام خمینی در حوزه مدیریت و رهبری چیزی جز تزکیه نفس و خودسازی فردی نبوده و ایشان با مدیریت خود در عمل نشان دادند که می توان بر مبنای اهداف و ارزش های الهی و تعیین آنها به عنوان مولفه های مهم حرکت سازمانی، الگو و طرحی داد و بر اساس همان ارزش ها مدیریت نمود. لذا بر هر مدیری در فرهنگ اسلامی است که ابتدا از خود شروع کند، تا پس از خود سازی، شایسته رهبری و مدیریت در سازمان شود.