مطالعه اکولوژیکی گونه در معرض تهدید juniperus foetidissimaبه منظور تعیین وضعیت آن بر اساس معیارهای iucn در منطقه حفاظت شده ارسباران

این تحقیق به منظور بررسی خصوصیات کمی و کیفی و شرایط اکولوژیکی یکی از ذخایر ژنتیکی با ارزش ، گونه رلیک و در معرض تهدید آردوج (juniperus foetidissima)، در رویشگاه انحصاری آن در منطقه حفاظت شده و ذخیره گاه بیوسفر ارسباران به مورد اجرا گذاشته شد. به این منظور ابتدا بر روی نقشه توپوگرافی (1:50000) با توجه به انبوهی و نیمه انبوهی جنگلهای حوزه، مناطقی از گسترش گونه درختی مورد مطالعه در جهات مختلف جغرافیایی شناسایی، انتخاب و مختصات محل مورد نظر ثبت گردید. سپس با جنگل گردشی های متعدد، در چهار جهت جغرافیایی 4 پلات با 4 تکرار به صورت تصادفی در فرم های مختلف زمین در نظر گرفته شد. برای هر پلات مشخصات عمومی در فرمهای مربوطه یادداشت شد. یک پروفیل خاک در هر جهت حفر و مشخصات آن ثبت شد. طبق نتایج حاصله: این گونه، درختی سرمادوست و نور پسند است که از نظر خصوصیات کمی در ارسباران ارتفاع کوتاهتری نسبت به درختان سایر مناطق جهانی گسترش جغرافیایی دارند و بیشترین میانگین ارتفاع آردوج حدود 5 متر درجهت جنوب و ارتفاع 750 الی 1000 متری مشاهده گردید. همچنین سایر پارامترهای رشد این گونه از جمله بیشترین میانگین سنی، رویش قطری، اندازه تاج، منشاء دانه زادی در جهت جنوبی (و شرق) مشاهده گردید ولی پراکنش، تراکم، سلامتی تاج و کیفیت تنه عالی در این گونه در جهت شمال (و غرب) می باشد.اقلیم منطقه مورد مطالعه با استفاده از روشهای آمبرژه و دومارتن، نیمه خشک سرد تا نیمه مرطوب سرد با متوسط بارندگی 313 میلی متر تعیین گردید. نوع خاک در منطقه مورد مطالعه عمدتاً خاکهای قهوه ای جنگلی با هوموس مول و مول کلسیک و قهوه ای آهکی با هوموس مول کلسیک می باشد. حضور جمعیت این گونه در منطقه مورد مطالعه به جهات جغرافیایی بستگی نداشته و در هر چهار جهت جغرافیایی گسترش دارد ولی از نظر فرم زمین و ارتفاع از سطح دریا دارای محدودیت گسترش می باشد و فقط در دامنه ها تشکیل جمعیت می دهد. با وجود شرایط اقلیمی و بستر مناسب برای درختان آردوج بهره برداری غیر اصولی، فرسایش خاک و کاهش تدریجی عمق خاک بستر، باعث ضعف فیزیولوژیک این گونه، کاهش قوه نامیه بذرها، از بین رفتن شرایط جوانه زنی مطلوب و تبدیل درختان دانه زاد به شاخه زاد گردیده و در نتیجه زادآوری آن بسیار کم شده است. در کل به علت تخریب این جنگلها به خصوص در ارتفاع حدود 600 تا 900 متر بالاتر از سطح دریا و بهم خوردن اکوسیستم طبیعی، گونه آردوج همانند شرایط تهدید جهانی آن در ایران نیز در معرض تهدید می باشد. واژه های کلیدی: اکولوژی، ذخیره گاه بیوسفر، juniperus foetidissima