تحلیل پویایی اسطوره در روابط بینامتنی (مطالع? موردی تفسیر ابوالفتوح رازی)

این مسأله که اسطوره ها، در شبکه هایی از روابط بینامتنی، چگونه و با چه سازکارهایی دگرگون می شوند و ساختارها و الگوهای موقتی آنها، همراه با دیگر جریان های پویای متنی و اجتماعی و فرهنگی و...، چگونه فرومی پاشد و باز سازی می شود، می تواند به عنوان یکی از مسائل مهم در گفتمان علوم انسانی مطرح شود. به این منظور، تفسیر ابوالفتوح رازی، که به سبب ویژگی های ناشی از ترجمه ای و تفسیری بودن آن، مفهوم انتقال و دگرگونی و سطوح انتزاع مختلف را، آشکارا، نمایان می سازد، به عنوان متن پای? این پژوهش انتخاب شده است و برخی از روایت های اسطوره ای آن تحلیل شده است. به منظور به دست دادن پاسخ های مناسب به پرسش های پژوهش، نخست، به این مسأله پرداخته شده است که جهان، به مثابه یک متن، چگونه و در چه فرایندی به خوانش در می آید و در پی آن، متن های دیگر، چگونه خوانده می شوند و مولف و متن و خواننده، هر کدام، چه نقشی در این فرایند دارند. بستار و گشودار و مرکز و نامرکز و بازی و اقتدار، مهمترین مفاهیمی هستند که در این رابطه مطرح می گردند. همچنین، در این نوشتار، بر خلاف دیگر پژوهش هایی که از دیدگاهی خاص به مفهوم بینامتنیت پرداخته اند، تلاش شده است که به این مفهوم نیز در شبکه ای از روابط بینامتنی نگریسته شود. بر این اساس، اصطلاح بینامتنیت، کاملاً، منطبق با آراء اندیشمندان مطرح این حوزه تبیین نشده است؛ بلکه تلاش شده است تا این مفهوم در نظام و روش مطالعاتی تازه ای، به نام شبکه-های بازدارنده و پیش راننده، قرار داده شود. تحلیل های این پژوهش به دو بخش تقسیم شده است. در بخش نخست، که مربوط به روایت های اسطوره ای آفرینش است، بیش از هر چیزی، تلاش بر آن بوده است تا نشان داده شود که محدوده ها و مرزهای اسطوره ای چگونه ساخته می شوند. در پی این هدف، با ارائ? مفاهیمی همچون مرز آشنا و مرز بیگانه، آشکار می گردد که مرزهای بیگانه به کمک عناصر و اجزاء وابسته به مرزهای آشنا شکل می گیرند. مهمترین اسطوره ای که در بخش دوم این فصل مطرح می شود، اسطور? عزیر است که در جایگاه یک اسطور? درون مرزی قرار گرفته است و در رابطه و تعامل با روایت ها و اسطوره های برون مرزی شکل گرفته است. در قسمت های دیگر این بخش، به رمزپردازی های مربوط به گاو و صور اسرافیل و تابوت و خضر پرداخته شده است و، در نهایت، این نتیجه حاصل شده است که هم اسطور? عزیر و هم دیگر اسطوره-های بخش دوم، ریشه در اسطوره های گیاهی دارند و اجزاء و عناصرشان تحت تأثیر فرایندهای جایگشتی و بینامتنی در کنار هم قرار گرفته است و در اثر جریان های مداوم اقتدارگرا و رسوب ساز، در میان شبکه های بازدارنده و پیش راننده، ساختارهایی موقتی یافته اند. واژه های کلیدی: پویایی اسطوره، روابط بینامتنی، تفسیر ابوالفتوح رازی، شبکه های بازدارنده و پیش راننده، اسطوره های گیاهی