بررسی مهارت های ارتباطی در برنامه های مجری محور تلویزیون ملی ایران

مهم ترین نقش زبان، برقراری ارتباط در روابط اجتماعی و میان فردی است و این امر در راستای قواعد کاربردشناختی زبان قرار دارد. توانایی این اصول «توانش ارتباطی» نامیده می شود و نقش مهمی در کیفیت ارتباطات اجتماعی انسان ها بویژه مجریان تلویزیونی به لحاظ تنویر افکار عمومی ایفا می کند. مهارت های ارتباطی دارای انواع (کلامی و غیرکلامی) و مولفه های فرآیند ارتباط (گیرنده، فرستنده، پیام، رسانه، کانال، سروصدا یا اختلال، بازخورد، بافت و...) بسیاری است و هر یک از آنها، جنبه های گوناگونی را شامل می شود. اصل نوبت گیری و قطع گفتار یکی از جنبه های مهم مهارت های ارتباطی است که رعایت آن به رعایت بسیاری از ظرایف ارتباطی وابسته است. از آنجا که نحوه به کارگیری مهارت های ارتباطی، بویژه اصول نوبت گیری و قطع گفتار با اصل ادب و نزاکت اجتماعی رابطه مستقیم دارد، رعایت صحیح این اصول موجب ارتباط موثرتر و موفق تر مجریان با مخاطبان و در نهایت اثربخشی مطلوب تر پیام خواهد شد. این پایان نامه با این نگاه و با تأکید بر عوامل محیطی (دکور، مبلمان)، مجاورت ها (قلمرویابی، مجاورت و جهت گیری) و بویژه لحظاتی از گفتگو که کلام منتقل یا گسسته می شود، صدوبیست دقیقه از گفتگوهای برنامه های تلویزیون ملی ایران (شبکه های1،2،3،4) شامل پانزده دقیقه آغازین از هشت برنامه (یعنی از هر شبکه دو برنامه) را با هدف «تعیین وضعیت فعلی مهارت های ارتباطی برنامه های مجری محور تلویزیون ملی ایران نسبت به وضعیت ایده آل»، به روش توصیفی- تحلیلی بررسی کرده است. یافته های این پژوهش گویای آن است که در نحوه به کارگیری مهارت های ارتباطی میان مجریان و مجری کارشناسان تفاوت وجود دارد. همچنین، مشخص شد عوامل بسیاری در نوبت گیری گفتگوهای تلویزیونی موثر است که عبارت انداز: نبود هماهنگی در رعایت عناصر کلامی و غیرکلامی، تعارفات، کلمات جداکننده، پرسش های سرنخ گیر روشن کننده، ارائه اطلاعات، جفت های مجاورت عذرخواهی/پذیرش، موضوع بحث، بازگردانی کلام، درخواست آمرانه و تردید در سخن. از دیگر نتایج پژوهش می توان به روشن شدن تعدادی از توانمندی ها و کاستی های ارتباطی مجریان تلویزیون اشاره کرد که از جمله توانمندی ها می توان به شناخت واژه هاو عبارات حاوی جمع بندی مطالب، خودافشایی به منظور اعتبارزایی برنامه و ایجاد صمیمیت، تقسیم عادلانه کانال بصری متناسب با ادای واژگان، تسلط بر بیان، بداهه گویی و استفاده صحیح از مهارت ترمیم اشاره کرد و از جمله کاستی ها موارد زیر قابل بیان هستند: جهت گیری نامناسب، فراموش کردن مخاطبان، واگذار نکردن حق راهکار کلامی احوالپرسی به مهمان و رعایت نکردن تأخیر چند ثانیه ای دریافت صداوتصویردر برنامه های پرتابل.