بررسی عوامل اکولوژیک موثر بر پراکنش و تولید سنجد

چهار رویشگاه طبیعی (ملونه، اوصالوی کاظم، قوشچی و ربط) سنجد (‏elaeagnus angustifolia‏) در ‏استان آذربایجان غربی انتخاب گردید. آماربرداری صد در صد مشخصه های کمی درختان شامل قطر برابر ‏سینه، ارتفاع، سطح تاج پوشش، تعداد جست، مبدا درختان در فرم های آماری ثبت گردید. ‏spss ‎‏18 برای ‏تجزیه و تحلیل آماری و یافتن روابط بین متغیرها مورد استفاده واقع شده است. ‏ میانگین قطر برابر سینه در مناطق ملونه، اوصالوی کاظم، قوشچی وربط به ترتیب 26/14، 69/11، 52/22 و ‏‏62/18 سانتی متر اندازه گیری گردید. میانگین ارتفاع منطقه قوشچی نیز بیشتر از بقیه مناطق و 16/6 متر ‏اندازه گیری شد. میانگین ارتفاع مناطق ملونه، اوصالوی کاظم و ربط نیز به ترتیب 13/5، 05/5 و 11/4 متر ‏بدست آمد. برای مقایسه مشخصات کمی و میزان تولید در نواحی مختلف از آزمون کروسکال والیس و من ‏ویتنی یو تست که آزمون های ناپارمتری هستند استفاده شده است. نتایج نشان داد که از نظر آماری هیچ ‏گونه اختلاف معنی داری در میران تولید سه ناحیه وجود نداشته است هر چند در اندازه و شکل محصول ‏تفاوت قابل ملاحظه بوده است. بیشترین سطح تاج پوشش نیز مربوط به قوشچی و ربط به ترتیب با 26/22 ‏و 43/18 مترمربع اندازه گیری شد. سطح تاج پوشش در مناطق اوصالوی کاظم 38/16 مترمربع و در ملونه ‏‏25/13 مترمربع اندازه گیری گردید. بیشترین درختان شاخه زاد در منطقه ربط با 5/62 درصد و در منطقه ‏قوشچی با 16/62 درصد از کل درختان سنجد وجود داشته است. در منطقه ملونه 49 درصد و در منطقه ‏اوصالوی کاظم 94/45 درصد درختان دانه زاد بودند.‏ بین متغیر ارتفاع و تاج پوشش با قطر برابر سینه به عنوان متغیر مستقل رابطه رگرسونی یافت شده است. ‏همچنین بین میزان تولید به عنوان متغیر وابسته با متغیرهای مستقلی مانند ارتفاع و سطح تاج پوشش ‏رابطه رگرسیونی وجود داشته است. تجزیه و تحلیل اطلاعات خاک مناطق نیز از روش مولفه های اصلی ‏‏(‏pca‏) و با استفاده از نرم افزار 5‏pc-ord ‎‏ انجام شد. نتایج بدست آمده از آنالیز مولفه های اصلی نشان ‏می دهد که از میان مشخصه های بررسی شده خاک، پتاسیم به عنوان مولفه اصلی 63/97 درصد و بافت ‏خاک 21/2 درصد به عنوان مولفه دوم بیشترین تغییرات خاک مناطق را توجیه می کنند و بقیه عوامل تاثیر ‏چندانی نداشته اند. بر اساس نتایج بدست آمده در مناطقی که میزان پتاسیم خاک بیشتر بوده میوه های ‏سنجد از نظر وزن و کیفیت محصول بهتری تولید کرده اند. بطوریکه میوه های منطقه اوصالوی کاظم ‏محصول بهتری داشتند و پتاسیم خاک بالاتر بود. ‏