مدلی برای ارتباط استراتژی های مدیریت دانش، عوامل کلیدی موفقیت، اقدامات مدیریت دانش و عملکرد دانشگاه ها

دانشگاه ها بطور سنتی سازمان های دانش محور محسوب می شوند، اما هنوز در بسیاری از دانشگاه ها فرایند های مدیریت دانش به طور رسمی طراحی و پیاده سازی نشده است. بنابراین سوالی که می تواند مطرح شود اینست که وجود استراتژی ها و عوامل حیاتی موفقیت تا چه میزان فرایندهای مدیریت دانش در دانشگاه ها را تقویت می کند و عملکرد دانشگاه ها را بهبود می بخشد. در این تحقیق سعی شده است مدلی جهت بررسی تاثیر استراتژی های مدیریت دانش بر عملکرد دانشگاه ها ارائه گردد. از مدل های پیشنهاد شده برای محیط های غیر آموزشی به عنوان راهنمایی جهت ارائه مدل جدید که عناصر مختلف مدیریت دانش را در نظر می گیرد استفاده شده است. استراتژی ها، عوامل حیاتی موفقیت، اقدامات مدیریت دانش و عملکرد سازمانی به عنوان عناصر مشترک در مدل های مختلف شناسایی شدند و امکان تعمیم و تفسیر هر عنصر به تنهایی و ارتباط آن ها در موضوع آموزش عالی از طریق تحلیل داده های کمی و کیفی بررسی گردید. داده های کیفی از طریق مصاحبه با 9 نفر از مدیران دانشگاه های دولتی جمع آوری و با روش تحلیل محتوای کیفی تحلیل شد. سپس جهت جمع آوری داده های کمی از پرسشنامه محقق ساخته به عنوان ابزار تحقیق استفاده شد. پس از بررسی اعتبار پرسشنامه، 4500 پرسشنامه اصلاح شده بین اعضای هیئت علمی دانشکده های فنی و مهندسی 70 دانشگاه دولتی ایران توزیع شد. 332 پرسشنامه تکمیل شده از 27 دانشگاه دریافت شد که از این تعداد 314 پرسشنامه مورد تحلیل قرار گرفت. روابط میان متغیرها با بکارگیری روش مدل سازی معادله ساختاری تحلیل شد. نتایج حاکی از آن است که استراتژی های مدیریت دانش فقط از طریق عوامل حیاتی موفقیت و اقدامات مدیریت دانش بر عملکرد دانشگاه ها تاثیر گذارند. تاثیرپذیری اقدامات مدیریت دانش از استراتژی های مدیریت دانش نیز بواسطه عوامل حیاتی موفقیت است. البته تاثیر استراتژی سیستم محور بر عوامل حیاتی موفقیت و عملکرد دانشگاه ها کمی بیشتر از تاثیر استراتژی انسان محور است گرچه این دو استراتژی تفاوت چندانی در اقدامات مدیریت دانش نشان ندادند. همچنین تاثیر عوامل حیاتی موفقیت بر اقدامات مدیریت دانش و عملکرد دانشگاه ها زیاد است. گرچه به صرف بستر سازی در دانشگاه ها در راستای مدیریت دانش، بدون صورت گرفتن اقدامات مدیریت دانش، عملکرد بهتر دانشگاه را در پی نخواهد داشت. مدل ارائه شده در این تحقیق می تواند به درک مولفه های مدیریت دانش در دانشگاه ها کمک نماید و راهنمای عملی جهت استقرار موفق مدیریت دانش در بخش آموزش عالی ایران را فراهم آورد.