بررسی جنبه های فراشناختی دانش آموزان در حل مسائل مکانیک نیوتنی و طراحی آموزش فیزیک با رویکرد فراشناختی

در آموزش علوم بالا بردن مهارت های حل مسئله ی دانش آموزان به عنوان یک اولویت بالا قلمداد می شود. و یکی از اهداف اصلی آموزش به خصوص در ریاضیات و علوم، تقویت مهارت های حل مسئله در دانش آموزان است. آموزشگران همواره انتظار دارند مدل ذهنی که دانش آموزان به هنگام یادگیری فیزیک و حل مسئله مورد استفاده قرار می دهند، تفکر باشد. در واقع درباره ی نحوه ی اندیشیدن خودشان، اندیشه کنند. اما بدیهی است که دانش آموزان باید این گونه تربیت شوند و لازمه ی ارائه ی راهکاری به منظور بهبود عملکرد مورد بحث، شناخت دقیق آن است. اندیشیدن درباره ی نحوه ی اندیشیدن بی درنگ ما را به مفهوم فراشناخت هدایت می کند. بدین منظور هدف اصلی این پژوهش بررسی جنبه های فراشناختی است که دانش آموزان حین حل مسائل مکانیک نیوتنی از خود نشان می دهند. سپس آموزش فیزیک با رویکرد فراشناختی طراحی و پیشنهاد شده و اثر بخشی آن در بالا بردن مهارت های فراشناختی حین حل مسئله و همچنین در کشف و برطرف نمودن کج فهمی های دانش آموزان مورد بررسی قرار می گیرد. برای جمع آوری داده های این مطالعه از شیوه ی تفکر با صدای بلند، مصاحبه و بررسی پاسخ نامه های دانش آموزان هنگام حل مسائل مکانیک نیوتنی استفاده شده است. نمونه ی آماری این پژوهش را دانش آموزان سال دوم تجربی دبیرستان امام خمینی(ره) شهر گرماب واقع در استان زنجان تشکیل می دادند. نتایج حاصل نشان می دهد که دانش آموزان در فرایند های شناختی مراتب پایین برای حل مسئله برای نمونه در درک و فهم مسئله، بیشترین جنبه های فراشناختی را به کار می برند. جنبه ی فراشناختی ارزیابی در فعالیت های شناختی حل مسئله، کمتر فعال می شود. همچنین آموزش فیزیک با رویکرد فراشناختی در کوتاه مدت تاثیر قابل توجهی بر افزایش مهارت های فراشناختی حل مسئله ی دانش آموزان ندارد اما در کشف و برطرف نمودن کج فهمی ها موثر است.