بررسی اثرات دزهای کشنده و زیرکشنده‏ ی حشره‏ کش‏های ایندوکساکارب و لوفنورون بر فراسنجه‏ های زیستی زنبور trichogramma brassicae bezdenko (hym.? trichogrammatidae) در شرایط آزمایشگاهی

حفاظت از دشمنان طبیعی یکی از اهداف اصلی کشاورزی پایدار می باشد و استفاده از آفت‏کش‏های کم خطر یکی از ابزارهای مهم برای رسیدن به این هدف به شمار می رود. به دلیل اهمیت زنبورtrichogramma brassicae bezde. در کنترل بیولوژیک آفات بالپولکدار بویژه کرم غوزه‏ی پنبه در بوم‏سامانه‏های کشاورزی ایران، در این تحقیق، تاثیر دزهای مختلف دو حشره‏کش ایندوکساکارب و لوفنورون بر نشو و نما و تولیدمثل این زنبور در شرایط آزمایشگاه (دمای 1±25 درجه‏ی سلسیوس، رطوبت نسبی 10±70 درصد و دوره‏ی نوری 16 ساعت روشنایی به 8 ساعت تاریکی) مورد مطالعه قرار گرفت. هر کدام از حشره‏کش‏ها در چهار دز 100، 75، 50 و 25 درصد دز توصیه شده در مزارع، یعنی غلظت‏های 1000، 750، 500 و 250 پی.پی. ام تهیه شدند و به سه روش آغشته کردن غذای حشرات کامل (آب عسل) به حشره‏کش، فرو بردن تخم های پارازیته شده‏ی میزبان (در مرحله‏ی پیش‏شفیرگی زنبور) درون محلول حشره‏کش و قرار دادن حشرات کامل در معرض باقیمانده ی حشره‏کش‏ها در اختیار زنبور قرار گرفتند. نتایج نشان دادند که هر دو حشره‏کش در مقایسه با شاهد موجب افزایش معنی‏دار مرگ و میر و کاهش معنی‏دار طول عمر، قدرت پارازیتیسم و درصد ظهور زنبورهای ماده شدند و با افزایش دز، اثرات کشنده و زیرکشنده‏ی آن‏ها نیز شدیدتر شد. در هر دو حشره‏کش، میزان مرگ و میر زنبورهای ماده در اثر تغذیه از غذای آغشته به حشره‏کش از مرگ و میر ناشی از قرار گرفتن در معرض باقیمانده‏های سمی به مراتب بیش‏تر بود. بیش‏ترین میزان مرگ و میر (6±5/52 درصد)، کوتاه‏ترین طول عمر (1/0±72/1 روز) و کم‏ترین قدرت پارازیتیسم (97/0±7/14درصد) زنبورهای ماده، در تغذیه از آب عسل آغشته به دز توصیه شده‏ی ایندوکساکارب مشاهده گردید. همچنین، مقایسه‏ی اثرات دو حشره‏کش نشان داد که بین مرگ و میر ناشی از دزهای توصیه شده‏ی ایندکساکارب و لوفنورون اختلاف معنی‏دار وجود نداشت اما در روش تغذیه از غذای آغشته به حشره‏کش، شدت تاثیر لوفنورون بر طول عمر و قدرت پارازیتیسم زنبورهای ماده از ایندوکساکارب به طور معنی‏دار کمتر بود. فرو بردن تخم‏های پارازیته شده‏ی میزبان (در مرحله‏ی پیش‏شفیرگی پارازیتویید) درون دزهای توصیه شده‏ی ایندوکساکارب و لوفنورون، بر زنده‏مانی پیش‏شفیره‏ها تاثیر منفی داشت و خروج حشرات کامل را به ترتیب 7/19 و 3/19 درصد کاهش داد. بر اساس استانداردهای سازمان بین‏المللی کنترل بیولوژیک، در روش تغذیه از غذای آغشته به سم این دو حشره‏کش در گروه "اندکی مضر" و در روش تماس با باقیمانده‏های سمی در گروه "بی‏ضرر" طبقه‏بندی شدند. بنابراین، ایندوکساکارب و لوفنورون را می‏توان به عنوان دو حشره‏کش تقریباً سازگار با برنامه‏های کنترل بیولوژیک آفات بالپولکدار توسط زنبور t. brassicae، توصیه نمود.