شبیه سازی عددی پیچان رود ها و مطالعه موردی یکی از رودخانه های استان فارس

تغییرات مورفولوژیکی شامل تغییرات پلان و عرض آبراهه، فرسایش و رسوبگذاری بستر و سواحل منجر به آسیب های جدی، خرابی سازه ها، از دست دادن زمین های با ارزش و ایجاد خطر برای کشتیرانی می شود. در رودخانه های پیچان رودی پتانسیل جابجایی و تغییر عرض وجود دارد که این می تواند سبب فرسایش اراضی کشاورزی و مسکونی و حتی سبب ایجاد مناقشات مرزی مابین کشورهای همسایه گردد. بررسی های مورفولوژی و مهندسی رودخانه در اقصی نقاط دنیا نشان می دهد که با توجه به طیف وسیع تغییرات در جریان آب، کمیت و نوع رسوبات، جنس مواد بستر و غیره الگوهای مختلفی برای پلان رودخانه می تواند وجود داشته باشد که این نوع پلان هر رودخانه معرف بسیاری از ویژگی های ژئومورفولوژی و دینامیکی آن است. مورفولوژی رودخانه ها تحت تاثیر هشت متغیر مهم عرض، عمق، سرعت، دبی، شیب، زبری بستر، بار رسوب و نوع ذرات رسوب می باشد. تغییر در هر یک از متغیر ها یک سری از موازنه های موجود را بر هم زده و سبب ایجاد تغییر در دیگر متغیر ها می گردد که سرانجام موجب تغییر در مسیر رودخانه می شود. علاوه بر موارد یاد شده، مداخلات بشر(ساخت سد ها، کانالیزه کردن مسیر رودخانه، بهره برداری از رسوبات رودخانه ای) نیز در تغییر مسیر رودخانه ها نقش دارد. منطقه مورد مطالعه، رودخانه کر در محدوده ی روستای سربست، در بازه ایستگاه چمریز تا پل عباس آباد واقع در بالا دست محزن سد درودزن و به طول تقریبی 45 کیلومتر می باشد که از داده های هندسی، هیدرولیکی و رسوبی این محدوده استفاده شده است. gstars یک مدل ریاضی نیمه دو بعدی است که با کمک گرفتن از مفهوم تیوب های جریان می تواند تغییرات تراز بستر رودخانه را در دو جهت طولی و عرضی شبیه سازی نماید. در این تحقیق از این مدل برای پیش بینی تغییرات رودخانه کر استفاده شده است. با مقایسه خروجی های مدل با داده های مشاهداتی، ضریب مانینگ 033/0 و معادله انتقال رسوب ینگ و ایکرز-وایت بهترین تطابق را برای پروفیل سطح آب و بستر ارائه دادند. برنامه ای کامپیوتری در محیط دلفی برای بررسی تغییرات وابسته به زمان پلان پیچان رود ها نوشته شده است که نتایج حاصله انطباق خوبی با محاسبات موجود دارد.