اثر سطوح و منابع گوناگون سلنیوم بر شاخص های رشد و برخی ویژگی های زیستی تره ایرانی

سلنیوم از عناصر کلیدی کم مقدار است که مقادیر کم آن در انسان و جانوران برای کار شماری از آنزیم های وابسته به سلنیوم مورد نیاز است و خارج از این محدوده کمبود یا سمیت رخ می دهد. در تحقیق حاضر به منظور دستیابی به منبع و سطح کودی مناسب که علاوه بر عملکرد و صفات کیفی مطلوب و قابل قبول، مشکلی برای انسان و گیاه نداشته باشد، اثر مقادیر 10، 20، 30 و 40 میکروگرم در میلی لیتر از سلنات سدیم و مقادیر 60، 80، 100 و 120 میکروگرم در میلی لیتر از سلنیت سدیم روی برخی صفات کمی و کیفی تره ایرانی در گلخانه و آزمایشگاه های گروه علوم باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا مورد بررسی قرارگرفت. برای بررسی اثر سلنیوم بر تره ایرانی برخی صفات کمی (عملکرد، طول و عرض برگ) و کیفی (درصد ماده خشک، محتوای فنول و فلاونوئید کل، میزان سلنیوم کل در گیاه، خواص آنتی اکسیدانی به روش dpph و frap، خواص ضد میکروبی) مورد بررسی قرار گرفت. تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد با افزایش میزان کاربرد کودهای سلنیومی در هر دو منبع، میزان تجمع در گیاه نیز بالا رفت. میزان سلنیوم کل در گیاه در چین دوم(حداکثر تجمع 94/564 پی پی ام)نسبت به چین اول(حداکثر تجمع، 314 پیپی ام)، افزایش یافت اما در چین سوم(حداکثر تجمع 146 پی پی ام) مقدار سلنیوم کل در گیاه کاهش یافت. بطور کلی جذب سلنات سدیم نسبت به سلنیت سدیم بیشتر بود. میزان عملکرد، درصد ماده خشک، طول و عرض برگ، محتوای فنول و فلاونوئیدکل تفاوت معناداری در بین تیمارها و چین ها نداشت. خواص آنتی اکسیدانی با تجمع سلنیوم در گیاه نسبت به شاهد افزایش یافت.در مقایسه بین دو منبع، سلنیت سدیم اثر بیشتری بر افزایش قدرت آنتی اکسیدانی داشته و سطح 100 میکروگرم در میلی لیتر سلنیت سدیم دارای بالاترین خواص آنتی اکسیدانی بود. عصاره های سطح 10 و 40 میکروگرم در میلی لیتر سلنات سدیم و شاهد بر روی باکتر های سودوموناس اورئوجینوسا، سالمونلا تایفی، باسیلوس سابتیلیس و استافیلوکوکوس اورئوس اثر ممانعتی داشته، اما هاله ممانعتی ایجاد شده در عصاره 40 میکروگرم در میلی لیتر سلنات سدیم بزرگ تر بود. عصاره سلنیت سدیم بر روی باکتری باسیلوس سرئوس نیز اثر ضد میکروبی داشت اما روی سودوموناس اورئوجینوسا بی اثر بود.در نهایت با توجه به میزان تجمع سلنیوم در دامنه مناسب برای انسان و نیز دارا بودن خواص آنتی اکسیدانی مناسب، منبع سلنیت سدیم بهتر از سلنات سدیم معرفی شده و سطح 80 و سپس سطح 60 میکروگرم در میلی لیتر سلنیت سدیم به عنوان سطوح مناسب در تره ایرانی برای مصرف انسان توصیه می شود.