بررسی پردازش ساختاری و معنایی اصطلاحات زبان فارسی بر پایه روش ای آر پی

الف) موضوع و طرح مسئله(اهمیت موضوع و هدف): پردازش ساختار و معنی در بسیاری از نظریه های زبان‏شناسی حائز اهمیت است. پژوهش حاضر با هدف بررسی مقایسه‏ای پردازش معنایی و ساختاری در اصطلاحات و غیراصطلاحات زبان فارسی انجام‏گرفته‏است و اهمیت آن در کشف ساز و کارهای ذهنی در فرایند درک زبان مجازی می‏باشد. ب) مبانی نظری:شامل مرور مختصری از منابع،چارچوب نظری، پرسشها و فرضیه ها: پژوهش‏های زبان‏شناختی که با بهره گیری از تکنیک پتانسیل برانگیخته مغزی انجام شده است حاکی از تفاوت معنی‏داری در نحوه پردازش جملات ساده و اصطلاحی می‏باشد. بر اساس یافته های این پژوهش ها، ارتفاع دامنه مولفه اِن400 که شاخص پردازش معنی‏شناختی است در اصطلاحات بیشتر از غیراصطلاحات می‏باشد. همچنین، دامنه مولفه پی600 که شاخص پردازش مولفه‏های نحوی است ‏دارای ارتفاع بیشتری در اصطلاحات نسبت به غیراصطلاحات است. با توجه به ویژگی‏های خاص زبان فارسی، پژوهش در این زمینه در خور اهمیت است. بنابراین، نگارنده در تحقیق حاضر به بررسی مقایسه‏ای پردازش اصطلاحات و غیراصطلاحاتی با ساختار نحوی یکسان که تنها در یک واژه با یکدیگر تفاوت دارند پرداخته است. فرضیه پژوهش حاضر این است که اصطلاحات اِن400 بزرگتری نسبت به غیراصطلاحات دارند، اما پی600 به دلیل ساختار نحوی یکسان در هر دو متغیر یکسان می‏باشد. پ) روش تحقیق شامل تعریف مفاهیم،روش تحقیق،جامعه مورد تحقیق، نمونه‏گیری و روشهای نمونه‏گیری،ابزار اندازه‏گیری،نحوه اجرای آن،شیوه گردآوری و تجزیه و تحلیل داده‏ها: این پژوهش با بهره‏گیری از دستگاه الکتروانسفالوگرام و روش پتانسیل برانگیخته مغزی روی 12 فرد سالم، فارسی‏زبان، ساکن تهران، راست‏دست، تحصیلکرده دانشگاه، 25 تا 35 سال و بدون سابقه بیماری اعصاب یا مصرف داروی اعصاب انجام‏پذیرفت. امواج مغزی حاصل توسط نرم‏افزار آسالب تحلیل ‏شده و نتایج آن به لحاظ معنی‏داری آماری با نرم‏افزار اس.پی.اس.اس. مورد بررسی‏قرارگرفت. ت) یافته های تحقیق: نتایج حاکی از ارتفاع دامنه اِن400 بیشتری در پردازش اصطلاحات نسبت به غیراصطلاحات بود. همچنین، ارتفاع دامنه پی600 نیز در اصطلاحات بیشتر از غیراصطلاحات دیده‏شد. مولفه اِن200 نیز که نمایانگر مرحله اولیه پردازش و مقوله‏بندی معنایی بود نیز اختلاف میانگین معنی‏داری را بین این دو متغیر نشان‏داد. ث) نتیجه گیری و پیشنهادات: بر اساس نتایج حاصل، دو فرضیه نخست نگارنده در مورد اِن200 (ارتفاع دامنه بیشتر در اصطلاحات نسبت به غیراصطلاحات) به اثبات‏رسید که این نتایج نمایانگر مرحله اولیه پردازش زبان و مقوله‏بندی معنایی در بازه زمانی این مولفه می‏باشد. مولفه معنی‏شناختی اِن400 نیز در اصطلاحات ارتفاع دامنه بیشتری نسبت به غیراصطلاحات داشته‏است. بنابراین، می‏توان گفت که ذهن در این بازه زمانی قادر به تفکیک این دو متغیر از هم می‏باشد و به طور موازی در دو سطح جداگانه اصطلاحات و غیراصطلاحات را پردازش می‏نماید. ، اما فرضیه برابری پی600 علیرغم وجود ساختار یکسان در دو متغیر رد شد که این نشان‏دهنده تعامل میان پردازش معنایی و نحوی و قدرت تفکیک مغز بین این دو متغیر می‏باشد. بنابراین می‏توان نتیجه گرفت که پردازش نحوی به پردازش معنایی وابسته است. همچنین، یافته‏های این پژوهش برتری یک نیمکره به نیمکره دیگری را در پردازش زبان مجازی نشان‏نمی‏دهد و نتایج آماری حاکی از مشارکت دوسویه نیمکره‏های مغز در پردازش داده‏های مطالعه حاضر می‏باشد. به لحاظ جنسیت نیز ارتفاع دامنه و زمان تأخیر اختلاف میانگین معنی‏داری در اِن200 و اِن400 نشان‏داده‏است که بر اساس آن پردازش معنایی در زنان زودتر از مردان صورت‏می‏گیرد. اما به دلیل حجم کم نمونه از دو جنس مرد و زن، مطالعه در این مورد نیازمند تحقیق وسیعتری می‏باشد. در آینده، مطالعات تصویربرداری مغزی به خصوص پتانسیل برانگیخته مغزی در تمام سطوح زبان فارسی، از واج تا هجا، هجا تا واژه، واژه تا جمله و جمله تا گفتمان می‏تواند پرده از رازهای بسیاری در مورد نحوه پردازش زبان در مغز بردارد و در پژوهش‏های میان‏رشته‏ای مانند مدل‏سازی زبان (زبان‏شناسی رایانشی) و گفتاردرمانی کاربردداشته‏باشد.