تحلیل عوامل پیش‏برنده و بازدارنده واگذاری مدیریت حفظ و بهره‏برداری شبکه‏های آبیاری میان‏دربند به بهره$برداران

امروزه راه‏اندازی شبکه‏های آبیاری برای ساماندهی و بهبود وضعیت کشاورزی در روستاهای کشور اقدام مهمی در جهت تسهیل فرآیند توسعه روستایی به‏شمار می‏آید. راه‏اندازی شبکه‏های آبیاری در بعضی از استان‏های کشور از جمله استان کرمانشاه به مرحله اجرا گذاشته شده است، ولی شواهد موجود حاکی از مشارکت کم بهره‏برداران در مدیریت این شبکه‏ها می‏باشد. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف کلی بررسی و تحلیل عوامل پیش‏برنده و بازدارنده انتقال مدیریت، حفظ و بهره‏برداری شبکه‏ی آبیاری ناحیه عمرانی d2 میاندربند در شهرستان کرمانشاه انجام شد. جامعه آماری پژوهش شامل تمام بهره‏برداران شبکه آبیاری ناحیه عمرانی d2 میان‏دربند شهرستان کرمانشاه بودند (n=417). با استفاده از فرمول کوکران تعداد 126 نفر از آن‏ها به روش نمونه‏گیری طبقه‏ای تصادفی با انتساب متناسب برای مطالعه انتخاب شدند. ابزار اصلی پژوهش برای جمع‏آوری داده‏ها و اطلاعات پرسشنامه‏ای بود که روایی آن توسط پانل متخصصان و محاسبه روایی سازه و پایایی آن با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی مورد قبول واقع شد. تجزیه و تحلیل داده‏ها در دو بخش آمار توصیفی و استنباطی با استفاده از نرم‏افزارهای spsswin20 و lisrel8.54 انجام شد. نتایج تحقیق نشان داد که مشارکت اکثر بهره‏برداران مورد مطالعه در مدیریت شبکه آبیاری در حد متوسط و کم بود. نتایج حاصل از تحلیل عاملی اکتشافی عوامل پیش‏برنده واگذاری مدیریت شبکه آبیاری به بهره‏برداران را در 7 عامل، اقتصادی، آموزشی- ترویجی، حمایتی، فنی، فرهنگی، اجتماعی و مدیریتی و عوامل بازدارنده را در 9 عامل، فردی، مدیریتی، اجتماعی، حمایتی، اقتصادی، فرهنگی، آموزشی- ترویجی، زراعی و فنی طبقه‏بندی کرد. نتایج حاصل از تحلیل عاملی تأییدی، برازش و معنی‏داری مدل‏های اندازه‏گیری عوامل پیش‏برنده و بازدارنده واگذاری مدیریت شبکه آبیاری به بهره‏برداران را تأیید کرد. علاوه بر این، نتایج مقایسه میانگین‏ها نشان داد که بین ترجیحات کشاورزان بر اشکال مختلف بهره‏برداری (دولتی، مشارکتی، خصوصی، تعاونی) از شبکه آبیاری اختلاف معنی‏داری وجود داشت، به‏طوری که بهره‏برداران مورد مطالعه مدیریت دولتی شبکه آبیاری را ترجیح می‏دادند. نتایج این مطالعه دستاوردهای مناسبی را برای نهادهای درگیر در کار شبکه‏های آبیاری برای انتقال مدیریت شبکه‏های آبیاری به بهره‏برداران دارد.