مطالعه تاثیر فلز سنگین نیکل بر برخی پارامترهای فیزیولوژیکی و تولید آلکالوئید در گیاه کاتارانتوس روزئوس (پریوش)

گیاهان طی چرخه زندگی خود معمولاً در معرض انواع وسیعی از تنش های محیطی از جمله تنش فلزات سنگین قرار می گیرند. فلز نیکل نیز از جمله فلزات سنگین است که بسیاری از پارامترهای فیزیولوژیکی گیاهان را تحت تاثیر قرار می دهد. گیاه کاتارانتوس روزئوس (پریوش) بعنوان منبعی غنی از ترکیبات شیمیایی آلکالوئیدی (ایندول آلکالوئیدها) شامل بیش از 130 متابولیت ثانویه مختلف در اندام های مختلف گیاه از جمله سکولوگانین، تریپتامین، استریکتوزیدین، سرپنتین، کاتارانتین، آجمالیسین، ویندولین، وینکریستین، وینبلاستین و.. می باشد. تعدادی از این ترکیبات دارای اثرات فارماکولوژیک بوده و بعنوان دارو در درمان فشار خون، انواع سرطان و... کاربرد دارند. وینبلاستین که مهمترین آلکالوئید موجود در برگ های گیاه پریوش است، در درمان کنسرهای پستان و بیضه، لنفوم، نوروبلاستوم، لنفوم هوچکین و غیرهوچکین، میکوزفونگوئید هیستوسیتوز و سارکوم کاپوسی کاربرد دارد. فعالیت میتوزی را با متوقف کردن سلول ها در مرحله ی متافاز از طریق اتصال برگشت ناپذیر به توبولین مهار می کند. این آلکالوئید آنالوگ شیمیایی وینکریستین است. در این تحقیق، اثر غلظت های 0، 5/2، 5، 10، 25 و 50 میلی مولار کلرید نیکل بر میزان جوانه زنی، فاکتورهای رشد، میزان فعالیت آنزیم کاتالاز، میزان تجمع پرولین، پارامترهای فتوسنتزی و آلکالوئید کل بذرهای رقم صورتی پریوش، بررسی شد. فلز سنگین نیکل باعث کاهش درصد جوانه زنی و فاکتورهای رشد در این گیاه شد. میزان تجمع پرولین و فعالیت آنزیم کاتالاز نیز در گیاهان تیمار شده با کلریدنیکل بویژه در غلظت های بالا افزایش یافت. تنش کلریدنیکل پارامترهای فتوسنتزی را تحت تأثیر قرار داده و میزان رنگدانه ها و هم چنین میزان کارایی فتوسیستم ii را کاهش داد. میزان آلکالوئید کل در بخش هوایی و ریشه نیز تحت تنش کلریدنیکل افزایش قابل توجهی یافت. در بررسی صفحات tlc نیز افزایش میزان آلکالوئیدهای وینبلاستین، کاتارانتین و آجمالایسین بویژه در غلظت های بالای کلرید نیکل مشاهده گردید.