بررسی معماری منازل مسکونی شهرک نفت اهواز بر اساس رویکرد پاسخده ای

چکیده امروزه طراحی مجموعه های مسکونی که پاسخگوی تمامی نیاز های ساکنین آینده آن باشد همچنان موضوع بحث بسیاری از صاحب نظران در علم معماری و شهرسازی می باشد، زیرا حتی تا این زمان که بیش از نیم قرن از تبدیل شدن شیوه طراحی سنتی به شیوه آکادمیک و بوجود آمدن بستر تحقیق در زمینه های مختلف علم معماری می گذرد همچنان این موضوع بخش مهمی از مباحث روز معماری را تشکیل می دهد و حتی موفق ترین پروژه هایی که در دنیا که موفق به اخذ مهمترین جوایز معماری نیز می شوند بعد از چند سال با شکست رو برو می شود. در کشور ایران نیز همواره پس از دوران قاجار و با وارد شدن نوعی معماری وارداتی و ناشناخته به فرهنگ سنتی ایرانی- اسلامی نوعی گسیختگی در طرح های معماری بوجود آمد که باعث پدید آمدن طرح هایی ناپایدار و بی هویت شد و در ادامه سادگی و بی آلایشی معماری سنتی ما را با پیچیدگی ها و چالش های جدید جدیدی روبرو ساخت. با آغاز دوران پهلوی دوم و با آشکار شدن هر چه بیشتر گسست و جدایی بین معماری سنتی و معماری وارداتی در حال توسعه آن زمان، معماران و نظریه پردازان راه حل را در پر کردن خلاء بین این دو و بر قراری رابطه بین گذشته و معماری بین الملل وارداتی دانستند و همواره از آن زمان تا به امروز بحث " طراحی پاسخده " با توجه به چالش های حال حاظر بخصوص در طراحی مجموعه های مسکونی یکی از داغ ترین مبحث معماری معاصر ایران بوده است. طراحی مجموعه های مسکونی به عنوان یکی از مهمترین پایگاه ها در جهت شکل گیری رفتار افراد جامعه و همچنین هویت فردی و اجتماعی افراد همواره از حساسیت خاصی برخوردار بوده است و طراح این سوال که "فاکتور های و معیارهای طراحی یک مجموعه مسکونی پاسخده با توجه به شرایط حال حاظر در ایران چه می باشد؟" همواره موضوع بحث بسیاری از صاحب نظران معمار و شهرساز بوده است. در این میان مباحث و نظریه های فراوانی از سوی معماران و شهرسازان بیان شده و حتی نمونه طرح هایی نیز به عنوان موفق ترین طرح های مجموعه های مسکونی پاسخده معرفی شدند. اما اکثر این طرح ها و نظریه ها پس از گذشت سال ها با شکست روبرو شده و همواره سوال اصلی ذکر شده بی پاسخ و ناقص باقی مانده است. در این راستا در این تحقیق بر آن بودیم تا مولفه های طراحی یک مجموعه مسکونی پاسخده در کشور ایران را یافته و تا حدودی پاسخ سوال فوق را روشن سازیم. از آنجا که کشف این مولفه ها به صورت کلان به دلیل تنوع فرهنگی و اقلیمی در ایران نا ممکن بود، شهرستان اهواز در این تحقیق به عنوان جامعه آماری و شهرک مسکونی نفت اهواز متعلق به شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب نیز به عنوان نمونه موردی انتخاب شد. علاوه بر این با حمایت مالی شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب نیز تصمیم گرفته شد که پس از کشف مولفه های یک مجموعه مسکونی پاسخده ای در شهرستان اهواز، شهرک مسکونی نفت بر اساس این مولفه ها بررسی، نقاط ضعف و قوت آن مشخص شود و در جهت پاسخده ای بیشتر این مجموعه پیشنهاداتی را ارائه دهیم. یافته های بدست آمده از این تحقیق که به وسیله مطالعات کتابخانه ای، مطالعات میدانی و همچنین پرسشنامه گرداوری شد، روشن ساخت که در جهت پاسخده ای یک مجموعه مسکونی در شهرستان اهواز، می بایست مولفه های طراحی این مجموعه ها به لحاظ کالبدی، معنایی، فعالیتی و اجتماعی پاسخده و مطلوب باشند. همچنین در ادامه مشخص شد که ابعاد کالبدی طرح بیشترین تاثیر را بر پاسخده ای یک مجموعه مسکونی داشته و مولفه های معنایی، فعالیتی و اجتماعی طرح نیز به ترتیب دارای بیشترین اهمیت می باشند. در انتها پس از کشف مولفه های پاسخده ای، شهرک مسکونی نفت اهواز بر اساس این مولفه ها بررسی، نقاط ضعف و قوت آن کشف و در جهت پاسخده ای بیشتر این مجموعه مسکونی پیشنهاداتی ارائه گشت. کلمات کلیدی : مجموعه مسکونی، طراحی پاسخده، معماری پاسخده، رویکرد پاسخده ای، شهرک نفت اهواز.