اثر شاخص های دمایی – رطوبتی در فصول تابستان و زمستان بر صفات تولید مثلی گاوهای پر تولید گاوداری های اصفهان

تنش حرارتی در طی فصول گرم سال به عنوان یکی از بزرگترین دلایل کاهش باروری گاوهای شیری در جهان مطرح است. تنش حرارتی در لوله های تولید مثل، می تواند توسعه فولیکول تخمدانی، ظرفیت استروئیدوژنیک، کیفیت اووسیت و ترشح پروژسترون لوتیالی را با اختلال مواجه کند. تمام این عوامل باعث مرگ اولیه رویان و جنین می شوند. تنش حرارتی عبارت است از ناتوانی گاو شیری برای دفع بار حرارتی محیط، به گونه ای که دام ظرفیت دفع یا مقابله با آن را ندارد. دراین مطالعه اثر فصل (تابستان و زمستان) بر غلظت پروژسترون سرم خون، وضعیت آبستنی، تعداد روزهای باز و نرخ تلقیح، گاوهای شیری تلقیح شده در فصل تابستان و زمستان در سه گاوداری صنعتی اصفهان بررسی شد. به این منظور تعداد 90 راس گاو هلشتاین ( با 10±50 روز شیردهی) با تولید شیر بیشتر از 11 تن در 305 روز شیردهی دوره قبل، با میانگین شکم زایش یکسان وارد طرح شدند و در هر فصل از هر شکم، 5 گاو در روز تلقیح (روز صفر) و روزهای هفت، ده و چهارده پس از تلقیح خون گیری شدند. غلظت هورمون پروژسترون در سرم خون اندازه گیری شد. داده های حداکثر، حداقل و میانگین دما و رطوبت روزانه از سه ایستگاه هواشناسی نزدیک به هر گاوداری گرفته شد و شاخص دماـ رطوبت (thi) محاسبه شد. فراسنجه های تولید مثلی شامل نرخ آبستنی، تعداد تلقیح به ازای آبستنی و تعداد روزهای باز در دو فصل تابستان و زمستان یادداشت شد. نتایج نشان داد که غلظت هورمون پروژسترون (نانوگرم در میلی لیتر) در گاوهای آبستن در روز چهارده پس از تلقیح در هر دو فصل تابستان و زمستان بیشتر از گاوهای غیر آبستن بود (01/0> p). بعلاوه، در زمستان نیز در روز ده پس از تلقیح اختلاف غلظت پروژسترون خون معنی دار (01/0> p) شد. گاوهای غیرآبستن زمستان در مقایسه با گاوهای غیرآبستن تابستان در روز چهارده پس از تلقیح هورمون پروژسترون بیشتری داشتند (01/0> p). هم چنین گاوهای آبستن زمستان نسبت به گاوهای آبستن تابستان دارای پروژسترون بیشتری در روز چهارده پس از تلقیح بودند (01/0> p). در روز صفر، هفت و ده پس از تلقیح غلظت پروژسترون تحت تاثیر فصل قرار نگرفت. نرخ آبستنی در گاوهایی که در زمستان تلقیح شدند نسبت به گاوهایی که در تابستان تلقیح شدند بیشتر بود و تفاوت در تمام شکم های زایش معنی دار (01/0> p) شد. روز های باز در گاوهای تلقیح شده در زمستان نسبت به گاوهای تلقیح شده در تابستان کمتر بود و اختلاف مشاهده شده معنی دار (01/0> p) شد. تعداد تلقیح به ازای آبستنی نیز در گاوهای تلقیح شده در زمستان نسبت به گاوهای تلقیح شده در تابستان کمتر بود و در بعضی از شکم ها در سطح (01/0> p) یا (05/0> p) معنی دار شد. بطور کلی نتایج این مطالعه نشان داد که فصل سال بر بازده تولید مثل و غلظت پروژسترون خون گاوهای هلشتاین در اصفهان تاثیر دارد و فصل زمستان همراه با بازده بالاتر است.