روش شناسی تشخیص بست در دیوارنگاری ایرانی ( با تاکید بر به کارگیری متون فنی کهن و روش های غیرتخریبی)

موضوع این رساله با چهار هدف؛ ترسیم مسیر منظمی برای دسته بندی و شناخت بست ها، فراهم ساختن منبع آموزشی شناسایی بست نقاشی ایرانی، آزمون روش های پیشنهادی بر روی نمونه های تاریخی و بررسی رسالات فنی منتشر شده به عنوان منبع فن شناسی، تعریف شده است. فرضیات رساله عبارتند از اینکه؛ در نقاشی ایرانی ویژگی های خاص و متفاوتی از حیث مواد و روش ها وجود داردکه تنها از طریق متون فنی کهن می توان به آن پی برد و این که برای شناسایی بست در نقاشی ها می توان علاوه بر آنالیز شیمیایی، روش هایی بر اساس مطالع? میکروسکوپی و بصری دقیق پیشنهاد داد. به این منظور نخست فهرستی از بست های احتمالی مورد استفاده تهیه شد. منابع این فهرست عبارتند از: رساله های کهن مربوط به نقاشی و متون تاریخی که مطالبی دربار? مواد مورد استفاده در نقاشی و خوشنویسی دربر دارند. استادان نقاش سنتی که در قید حیات هستند. مقاله ها و منابع جدیدی که بر مبنای آزمایش بر روی نمونه های ایرانی نوشته شده اند. فهرست اولی? تهیه شده شامل این بست ها بود: صمغ درختی- صمغ عربی- سپید? تخم مرغ- زرد? تخم مرغ- سریشم- انزروت - سریش- روغن کمان- روغن کنجد- روغن گردو. سپس بست های مذکور از حیث منشا و روش فرآوری و مواد شیمیایی بررسی شد و روش های شناسایی مواد بست که تاکنون بر روی نمونه های تاریخی و هنری به کار رفته اند، از حیث کارایی و محدودیت ها مورد نظر قرار گرفت. در این بخش، روش های بررسی شده به چند دسته تقسیم شدند: روش های شیمی تر- میکروشیمیایی، روش های مبتنی بر طیف سنجی (مادون قرمز، رامان، ماورای بنفش و ....)، روش هایی بر مبنای کروماتوگرافی گاز یا مایع (گازی، لای? نازک، مایع با کارکرد بالا و ....)، روش های مبتنی بر ایمنی سنجی و علوم زیست شناسی و روش های بصری و بررسی سطح. در بخش انتهایی، تعدادی از این روش ها بر روی نمونه های تهیه شده (بر مبنای فهرست فصل اول) و نیز نمونه های تاریخی (به طور محدود) به کار رفتند. روش های به کار رفته عبارتند از: تست های شیمی تر، طیف سنجی atr-ftir ، طیف سنجی میکرورامان، کروماتوگرافی لای? نازک، کروماتوگرافی گازی با طیف سنجی جرمی و بررسی میکروسکوپی سطح نمونه ها. نتایج به دست آمده در بخش آزمایشگاهی نشان داد که با در نظر داشتن مطالعات پایه به عنوان منبعی برای استخراج فرضیه و حدس و گمان اولیه در مورد هر اثر، طیف سنجی atr-ftir و میکرورامان و همچنین روش های شیمی تر می توانند به عنوان مرحل? اول بررسی بست برای گروه بندی اولیه و تاحدودی مشخص ساختن جزییات به کار روند. در مرحل? بعدی برای تشخیص جزییات بست انواع روش های کروماتوگرافی و نیز ifm و elisa قابل استفاده اند. همچنین امکان شناسایی بدون تخریب نمونه با روش طیف سنجی میکرورامان برای تشخیص بست نیز نیاز به بررسی بیشتر دارد.