بررسی و مقایسه نگاره های خاوران نامه منصوب به ترکمانان با نمونه های چاپ سنگی قاجار

پایان نامه موجود با عنوان بررسی و مقایسه نگاره های خاوران نامه با نگاره های نسخ چاپ سنگی عهد قاجار درکتاب حمله حیدری می باشد . مقایسه نگاره های این دو کتاب مذهبی – حماسی که هر دو در مورد زندگانی و واقعه های زندگی امام علی می باشد ، از نکات مشترکی برخوردارهستند . کتاب خاوران نامه توسط ابن حسام خوسفی بیرجندی در قالب نظم سروده شده و داستان رشادت ها ، جنگ ها و واقعه های رخ داده در عهد امام علی(ع) می باشد . با مطالعه خاوران نامه در می یابیم شیوه گفتاری شاعر متأثر از شاهنامه فردوسی می باشد و در نهایت توسط فرهاد نقاش ، نگارگر برجسته شیراز در عهد ترکمانان به تصویر کشیده شده است . می توان گفت نوعی وحدت تصویری در نگاره ها دیده می شود ، در این نگاره ها گاه موضوعات واقعی که در تاریخ اسلام نیز آمده است مصور شده است و گاه با تصاویری روبرو می شویم که گویی گرفته شده از سلیقه و تخیل ایرانی نسبت به موجودات افسانه ای همچون دیو ، اژدها، فرشته ها ... می باشد . نگاره های این کتاب که نسبتاً از تنوع کمتری برخوردار است به صورت چاپ سنگی و فاقد رنگ می باشد و با طراحی خطی اجرا شده است . ترکیب بندی این نگاره ها در ادامه نگارگری ایرانی اسلامی می باشد یعنی کشیدن خط افق ، طرحهای ساده به نماد ابر و آسمان ترسیم عمارتی در بخشی از تابلو، و پیکره های با چهره های ایرانی ، که در حال رزم یا نظاره کردن بر میدان نبرد هستند .در نماهای بسته بناها به شکلی نمادین و بسیار ساده نشان شده است. یعنی با کشیدن چند ستون و چند پرده تا شده ، و فرشی که در زیر پای امام یا ... پهن شده است ، فضای درون یک عمارت را معرفی نموده است . پیکره ها از تناسب اندام و طراحی واقعگرایی برخوردار است که بدلیل نفوذ نقاشی غربی در این عهد می باشد . چهره های پیامبر اکرم (ص) و امام علی(ع) در کتاب خاوران نامه با حالتی متفاوت از دیگران ترسیم شده است اما در نگاره های حمله حیدری چهره های ایشان در زیر پارچه سفیدی پوشیده شده است . در نهایت ، عشق و ارادت ایرانیان به پیامبر و خاندان مطهرش و بخصوص شخصیت والای امام علی در نبرد با ظلم و بی عدالتی ، باعث خلق آثار ادبی بسیار شده و در نهایت توسط نگارگران زبردست ایرانی مصور شده است که هر یک از این نگاره ها بیانگر ویژگی های مکاتب نقاشی زمان خود می باشند . هر چند اختلاف زمانی دو کتاب بسیار زیاد است اما می توان به سیر تحول نگار گری از مکتب شیراز در عهد ترکمانان در خاوران نامه ابن حسام تا نسخه های چاپ سنگی حمله حیدری اثر راجی کرمانی، پی برد .