بررسی تطبیقی وضعیت توسعه گردشگری میراث(نمونه موردی: قلعه رودخان فومن و قلعه گوگد گلپایگان)

امروزه گردشگری به دلیل منافع مادی و غیرمادی آن مورد توجه قرار گرفته و گردشگری میراث فرهنگی که شامل بازدید اماکن تاریخی چون: عمارت ها، موزه ها، قلعه ها و دیدار از آداب و رسوم، شیوه زندگی، صنایع دستی و مواردی مانند آن هاست، سهم عمده ای از گردشگری بین المللی را به خود اختصاص داده است. ایران به دلیل بهره مندی از آثار تاریخی متعدد و تنوع اقوام می تواند به قطب مهم گردشگری میراث در سطح جهانی مبدل شود. جز شهرهای تاریخی که همواره محور گردشگری میراث ایران بوده اند، محل های فرهنگی منفرد نیز موجودند که گردشگری حول محور آن ها به توسعه نواحی مجاور آن ها کمک خواهد کرد. قلعه رودخان در نزدیکی روستای حیدرآلات و قلعه گوگد در شهر گوگد نمونه محل های فرهنگی منفرد هستند که به دلیل بهره مندی از شرایط ویژه مورد توجه گردشگران میراث قرار گرفتند و گردشگری بر زندگی ساکنان این مناطق اثرات بسیاری داشته است. روش این پژوهش میدانی و ژرفانگر بوده و داده های پژوهش از طریق پرسشنامه های توزیع شده بین گردشگران و مردمان محلی به دست آمده است. هدف پژوهش، بررسی عوامل تأثیرگذار بر تصمیم گیری گردشگر در انتخاب مقصد میراث، شناخت اثرات گردشگری بر زندگی مردم محلی و میزان مشارکت آنان در برنامه ریزی گردشگری است. براساس یافته های تحقیق، در توسعه گردشگری قلعه رودخان، جز وجود قلعه منحصر به فرد، عوامل جغرافیایی و اجتماعی-فرهنگی موثرند و در ارتباط با قلعه گوگد، عوامل سرمایه گذاری، جغرافیایی و اجتماعی-فرهنگی هر سه تأثیرگذار بوده اند. یافته های پژوهش نشان داد که گردشگری میراث در توسعه اجتماعی-فرهنگی جوامع میزبان نقش ایفا کرده است و نتیجه دیگر این که مردمان محلی به عنوان صاحبان اصلی میراث در برنامه ریزی گردشگری آن نقش ندارند. توصیه پژوهش، برنامه ریزی صحیح برای توسعه گردشگری و مشارکت مردم محلی در تصمیم گیری هاست. کلید واژه: گردشگری میراث فرهنگی، گردشگر، مردم محلی، اثرات گردشگری، قلعه رودخان، قلعه گوگد