تاثیر خشکی بر واکنش های نوری فتوسنتز و عملکرد گلرنگ

خشکی مهم ترین عامل محدودکننده تولید گیاهان در جهان می باشد. حدود 7/96 درصد از اراضی کشور ایران جزو مناطق خشک و نیمه خشک طبقه بندی می گرددکه خطر وقوع تنش خشکی در این اراضی بالا می باشد. مطالعه تأثیر شرایط مختلف رطوبتی بر رشد، فلورسانس کلروفیل، عملکرد و اجزاء عملکرد گلرنگ به عنوان یک گیاه دانه روغنی حایز اهمیت است. بدین منظور پژوهشی در سال 1386 با استفاده از طرح کرتهای خردشده در قالب بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان اجرا شد. تیمارهای آبیاری بر اساس میلی متر تبخیر تجمعی از تشت تبخیر کلاس a شامل i1 (75میلی متر تبخیر)، i2 (105میلی متر تبخیر) و i3 (135میلی متر تبخیر) به عنوان فاکتور اصلی و شش ژنوتیپ گلرنگ شامل اراک 2811، کوسه، نبراسکا، ،c111 s149 و k12 به عنوان فاکتور فرعی بود. پارامترهای فلورسانس کلروفیل) fm ،f0و fv/fm ( در دو مرحله طبق دهی و گرده-افشانی، شاخص سطح برگ در مرحله 50 درصد گلدهی، تعدادطبق در گیاه، تعداد دانه در طبق، عملکرد دانه، درصد روغن، عملکرد روغن، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت اندازه گیری شدند. شاخص سطح برگ گیاهان با افزایش فاصله آبیاری کاهش معنی داری یافت. به طوریکه سطح آبیاری i1 با 05/5 بیشترین و i3 با 32/2 کمترین مقدار را داشتند. در بین ارقام گلرنگ نیز s149 با 42/4 و نبراسکا با 99/2 کمترین مقدار را داشتند. بین تیمارهای آبیاری از نظر fv/fm در هر دو مرحله اندازه گیری اختلاف معنی داری مشاهده شد. به طوریکه سطح آبیاری i3 در هر دو مرحله fv/fm کمتری را به خود اختصاص داد. عملکرد دانه به طور معنی داری تحت تأثیر رژیم آبیاری قرار گرفت، اما در این صفت بین ارقام گلرنگ و همچنین برهمکنش آنها اختلاف معنی داری مشاهده نشد. سطح آبیاری i1 که تعداد طبق در بوته، تعداد دانه در طبق و وزن هزار دانه بیشتری ( به ترتیب 33، 26 و 10%) نسبت به آبیاری i3 داشت، عملکرد دانه آن نیز حدود 39 درصد بیشتر از آبیاری i3 بود. در این آزمایش سطح آبیاری i1 با 35/699 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد روغن و سطح آبیاری i3 با 07/367 کیلوگرم در هکتار کمترین عملکرد روغن را به خود اختصاص داد. در شرایط رطوبتی مختلف در این آزمایش از میان اجزاء عملکرد صفت تعداد طبق با ضریب همبستگی?? 86/0 و صفت وزن هزار دانه با ضریب همبستگی?? 62/0 به ترتیب بیشترین و کمترین نقش را در تعیین عملکرد دانه داشتند. سطح آبیاری i3 کمترین عملکرد بیولوژیک (65/24 گرم در بوته) و i1 با 18/37 گرم در بوته بیشترین عملکرد بیولوژیک را داشتند. در بین ارقام نیز s149 بالاترین عملکرد بیولوژیک (25/35 گرم در بوته) را به خود اختصاص داد.