تحلیل و نقد روانشناختی شخصیت های پهلوانی - اساطیری شاهنامه

مطالعه و بررسی متون کهن با بهره مندی از دیدگاههای تلفیقی و بینارشته ای ، روشی نوبنیاد در حوزه نقد ادبی است که سعی دارد با ارائه تعبیر و نفسیری نو از این متون ، گرد و غبار کهولت و فرسودگی را از چهره این آثار گرانقدر بزداید و آنها را از مرگ ارزشی که در عصر حاضر دامنگیر متون کهن و اساطیری گشته است ، رهایی بخشد . این پژوهش نیز با ترکیب سه علم نقدادبی ، اسطوره شناسی و روانشناسی و تحلیل و نقد روانشناختی شخصیت های پهلوانی _ اساطیری شاهنامه در مسیر تحقق این هدف عظیم گام برداشته است . در این پژوهش ، شخصیت پهلوانان از سه بعد متفاوت مطالعه و بررسی می گردد . در بعد نخست ، پهلوان به عنوان یک انسان واقعی که رفتاری متناسب با زندگی روزمره انسانی دارد مورد روانکاوی قرار می گیرد . در این مرحله روان او از لحاظ تسلط خرد یا نفس ( « خود » و « نهاد » ) و یا دارا بودن عقده های روانی که رفتارها و منش هایی چون پرخاشگری ، کنش عجولانه ، خساست ، آزمندی ، ترس و ... را بر شخصیت آدمی تحمیل می نمایند ، بررسی می شود ، در سطح دوم ، بعد اساطیری شخصیت پهلوان مورد توجه قرار می گیرد که در این مرحله خارق العادگی های وجود قهرمان از دیدگاه علم روانشناسی شرح داده می شود . در سطح سوم ، شخصیت پهلوان با توجه به رنگ و نقوش درفش وی بررسی می گردد. به کارگیری این شیوه در تحلیل شخصیت پهلوانان روشی نوین و ابتکاری است که می تواند همسان روش تحلیل رویا که اصول کار زیگموند فروید و کارل گوستاو یونگ به شمار می رفت ، تلقی گردد. این تحقیق ، به روش تطبیقی ، مقایسه ای و تحلیلی صورت حصول یافته است ، که در آن آراء و نظریات علمای روانشناسی با استناد به شواهد و مثالهایی از شاهنامه فردوسی ، ارائه شده است .