مطالعه کالوس زایی و رویان زایی گامتی از طریق کشت بساک در گیاه کدوی تخم پوست کاغذی (cucurbita pepo var. styriaca)

اخیراً روش¬های نوین اصلاح نباتات و استفاده از تکنیک¬های پیشرفته از جمله روش هاپلوئیدی سرعت و دقت کار را در این رشته دو چندان نموده است. کشت بساک در کاهش مدت زمان تولید واریته¬ی جدید، تولید لاین¬های خالص و هموزیگوت و همچنین تولید هیبریدهایf1 کاربردهای فراوانی داشته است. در این تحقیق، کشت بساک گیاه کدوی تخم پوست کاغذی (var. styriaca cucurbita pepo ) به¬منظور کالوس زایی و تولید جنین هاپلوئید مورد بررسی قرار گرفت. برای انجام آزمایشات، بذور کدوی تخم پوست کاغذی در گلخانه کشت و در زمان گلدهی، غنچه های نر از گیاهان مادری جدا و به آزمایشگاه منتقل شد. غنچه های نر با اندازه 5/1 سانتی متر و غنچه های ماده (جهت کشت توأم بساک و تخمدان)یک روز قبل از بازشدن انتخاب و برای استفاده در مراحل بعدی استریل شدند. آزمایشات به صورت 7 آزمایش فاکتوریل مجزا در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار اجرا گردیدند. در آزمایش اول، اثر جهت قرار دادن بساک بر روی محیط کشت و همچنین نوع و غلظت تنظیم کننده-هاِی رشد گیاهی بر روی صفت درصد کالوس زایی در کشت بساک مورد بررسی قرار گرفت. نتاِیج نشان داد که کشت بساک به سمت مقعر و در محیط حاوی ترکیب هورمونی mgl-1 1 naa و mgl-1 2 2,4-d بیشترین درصد کالوس¬زایی را دارد. آزمایش دوم اثر پیش تیمار سرمایی در سه سطح پیش تیمار سرمایی غنچه، پیش تیمار سرمایی بساک و بدون پیش تیمار سرمایی (شاهد) و ترکیب تنظیم کننده¬های رشدگیاهی بر روی صفت میزان کالوس¬زایی در کشت بساک مورد مطالعه قرار گرفت . نتایج نشان داد که پیش تیمار سرمایی غنچه در محیط کشت حاوی mgl-1 1 naa و mgl-1 2 2,4-d نیز بیشترین درصد کالوس¬زایی را داشت . در آزمایش سوم، اثر پیش تیمار حرارتی بر صفت درصد کالوس¬زایی بررسی شد. در این آزمایش بهترین جواب مربوط به تیمار ºc32 به مدت 7 روز بود. در آزمایش چهارم، اثرات متقابل نوع محیط کشت (e20 و b5) و ترکیب تیمارهای هورمونی اکسین و سیتوکینین بر روی صفت درصد کالوس¬زایی مورد مطالعه قرار گرفت. در این آزمایش، محیط کشت e20 حاوی ترکیب هورمونی (mgl-1 1 bap و mgl-1 5/2 2,4-d ) بیشترین درصد کالوس¬زایی را ایجاد کرد. آزمایش پنجم شامل اثر متقابل تیمار نوری و تنظیم کننده¬هاِی رشد بر روِی صفت کالوس¬زایی در کشت بساک کدوی تخم پوست کاغذی بود، که تیمار نوری با غلظت هورمونی mg/l 5/2 2,4-d + mg/l 1 bap، دارای بالاترین درصد کالوس¬زایی بود. در آزمایش ششم نیز، اثر کشت توأم بساک کدوی تخم پوست کاغذی با تخمدان گندم وتخمدان خود گیاه بر صفت درصد کالوس¬زایی در دو نوع محیط کشت (b5 و e20) ، به صورت جامد، مایع و دولایه بررسی شد. نتاِیج نشان دادکشت توأم بساک کدو و تخمدان گندم نسبت به کشت توأم بساک کدو با تخمدان خودی در محیط کشت جامد، دارای درصد بیشتری از کالوس زایی می باشد. همچنین نتایج آزمایش هفتم کشت میکروسپور نشان داد، کشت میکروسپورهایی تحت تیمار حرارتی ؛ پس از چهار هفته شروع به بزرگ شدن نموده و در بررسی های سیتولوژیکی مرحله تتراد و تقسیم قرینه مشاهده شده است.