بررسی نقش نوسانات اقلیمی بر خشکسالی ها در دشت یزد- اردکان

نوسانات در روند پارامترهای جوی از جمله دما و بارش از ویژگی های طبیعی چرخه اتمسفری بوده که خشکسالی نشانه روشنی از این نوسانات است و نمود آن در مناطق خشک چشمگیر تر است. هدف این تحقیق ارزیابی وضعیت و روند تغییرات سری های دما و بارش و مطالعه انحراف احتمالی این پارامتر ها از حالت نرمال و تاثیر آن ها بر رخداد خشکسالی ها به ویژه در سال های اخیر بوده است. بدین منظور از آمار میانگین دما و بارش 17 ایستگاه دشت یزد- اردکان در دو دوره زمانی 35 ساله (57-1356 تا 91-1390) و 20 ساله (72-1371 تا 91-1390) استفاده گردید. برای تعیین روند دما، بارش و شاخص spi، از آزمون من- کندال و رگرسیون خطی استفاده گردید. سپس با آزمون گرافیکی من- کندال نوع و زمان تغییرات مشخص شد. یافته های تحقیق حاکی از مشابهت نتایج دو آزمون می باشد. تحلیل خشکسالی در مقیاس زمانی 48،24،12،6،3 ماهه و سالانه و فصلی، توسط نرم افزارdip محاسبه شد. نتایج نشان داد در دوره 35 ساله اکثر ایستگاه ها دارای روند افزایش دما و کاهش بارش بودند. در مقیاس فصلی در هر دو دوره حداکثر روند افزایش دما در تابستان، پاییز و حداکثر روند کاهش بارش در زمستان مشاهده شد. در هر دو دوره اسفند ماه، بیشترین روند کاهشی بارش ها را داشته است. در سری سالانه مقیاس 35 ساله، در 75 تا 100% ایستگاه ها روند صعودی دما مشاهده شد. همچنین در دوره 35 ساله ماه های مهر، آبان، شهریور، تیر و مرداد حداکثر روند صعودی دما را نشان دادند. بررسی روند شاخص spi نشان داد اکثر ایستگاه ها در فصل زمستان، حاکی از روند معنی دار افزایش خشکسالی هاست که در اغلب آن ها دما نیز روند افزایشی و بارش روند کاهشی را نشان داده، که این تغییر در دهه ی 90- 1380 در اکثر ایستگاه ها شدیدتر بوده است. به طور کلی با توجه به مقادیر ضریب همبستگی، بیشترین تاثیر نوسانات دما و بارش بر خشکسالی ها مربوط به ایستگاه یزد بوده که می تواند حاکی از ایجاد نوسان کوتاه مدت اقلیمی در این ایستگاه باشد.